во́блака, -а, мн. во́блакі і абло́кі, -аў, н.
1. Вялікая маса згусцелай вадзяной пары ў атмасферы.
Кучавыя воблакі.
2. перан., чаго. Суцэльная маса лёгкіх часцінак (пылу, дыму) у паветры.
В. пылу.
|| памянш. во́блачка, -а, мн. -і, -аў, н. і аблачы́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
|| прым. во́блачны, -ая, -ае (да 1 знач.).
В. слой.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
стан², -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -а. Лагер, месца стаянкі.
Рыбацкі с.
2. -у. Войска, адзін з ваюючых бакоў.
Варожы с.
3. -а. гіст. У царскай Расіі: адміністрацыйна-паліцэйскае падраздзяленне павета.
4. -у. Саслоўе, сацыяльны слой (разм.).
Выбіраўся магістрат з вышэйшых станаў.
|| прым. станавы́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).
С. прыстаў (начальнік паліцэйскага ўчастка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шэ́рань, -і, ж.
1. Тонкі снегавы слой, які ўтвараецца дзякуючы выпарэнням паверхні пры рэзкім пахаладанні; туман з халодным дробным дажджом, імжа; смуга выпарэнняў у сырое надвор’е.
Дрэвы стаялі ў шэрані.
Неба пакрылася шэранню.
2. Змрок, цемра.
Перадранішняя ш.
3. Шэрая афарбоўка чаго-н., шэрасць.
Ш. хмар.
Ш. будзёншчыны (перан.).
|| прым. шэ́раневы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
эфі́р, -у, м.
1. мн. -ы, -аў. Арганічнае злучэнне, якое ўтрымлівае кісларод (спец.).
Простыя эфіры.
2. Асобае суцэльнае асяроддзе, што, паводле старых тэорый фізікі, запаўняе сусветную прастору (уст.).
3. Прастора як распаўсюджвальнік радыёхваль.
У эфіры гучыць музыка.
4. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — самы верхні, чысты і празрысты слой паветра, месцазнаходжанне багоў.
|| прым. эфі́рны, -ая, -ае.
Э. час.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дёрн
1. (заросший травой верхний слой почвы) дзірва́н, -ну́ м.;
2. (вырезанные пласты этого слоя) собир. дзёран, -рну м., мн. нет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Ляшчот ’шарпак, верхні цвёрды слой снегу, замёрзлага пасля адлігі’ (стол., ЛАПП). Паўн.-слав. утварэнне з суфіксам ‑ъtъ ад ляшчаць, якое да ляск (гл.) < lesk‑/lešč. Гукапераймальнае (Бернекер, 1, 702; Фасмер, 2, 552).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Налой ’наезджаная санная дарога’ (свісл., Шатал.). Аналагічна да набой ’тс’ ад набіць ’наездзіць’ павінна ўтварацца налой ад ліць, параўн. рус. налой ’верхні слой вады’, аднак застаецца не зусім ясней матывацыя (’як палітая’?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
азанасфе́ра
(ад азон + сфера)
слой у межах стратасферы з павышанай канцэнтрацыяй азону.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
скало́цца 1, сколецца; зак.
Аддзяліцца, адпасці пры ўдары (пра слой, кавалак чаго‑н.).
скало́цца 2, скалюся, сколешся, сколецца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Змацавацца, сашчапіцца (шпількай і пад.).
2. Зраніцца чым‑н. вострым, калючым.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пракла́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. пракладаць — пракласці.
2. Тое, што пракладзена паміж чым‑н.; прамежкавы слой. Гумавая пракладка. Кардонная пракладка. □ Скураная пракладка, прыціснутая трубкай, шчыльна заткнула месца пералому. Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)