штурва́л, ‑а, м.

Рулявое кола, паваротам якога кіруюць суднам, самалётам і інш. машынамі. Ля штурвала ў рубцы застыў рулявы. Даніленка. Бывала, у полі.. [Паходня] садзіўся на нейкі час за рычагі трактара ці штурвал камбайна. Хадкевіч.

[Гал. stuurwiel.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БУЙНІ́ЦКАЕ ПО́ЛЕ,

месца значных гіст. падзей каля в. Буйнічы Магілёўскага р-на. У час Налівайкі паўстання 1594—96 тут адбыўся бой паміж казацка-сял. атрадам С.Налівайкі і войскам ВКЛ. У снеж. 1595 атрад Налівайкі ўзяў штурмам Магілёў. Супраць яго сабрана 18-тыс. войска, якое ўзначаліў рэчыцкі староста М.Буйвід. Паўстанцы (больш за 2 тыс. чал.) на Буйніцкім полі абгарадзіліся радамі вазоў, утварыўшы т.зв. табар, і прынялі бой, цэлы дзень адбівалі атакі войска, нанеслі яму значныя страты. Вечарам з-за недахопу сіл паўстанцы адышлі на Быхаў.

У Вял. Айч. вайну Буйніцкае поле — месца жорсткіх баёў у час Магілёва абароны 1941. Ням. камандаванне, плануючы прарвацца ў Магілёў з ПдЗ (з боку Бабруйска), сканцэнтравала на гэтым напрамку 3-ю танк. дывізію і пях. часці. Ім процістаяла 172-я стралк. дывізія (ген.-м. М.Ц.Раманаў) і апалчэнцы. На Буйніцкім полі трымалі абарону 388-ы стралк. полк (палк. С.Ф.Куцепаў), 340-ы лёгкі артыл. полк (палк. І.С.Мазалаў) і батальён нар. апалчэння (камісар П.Е.Цярэнцьеў). З 10 ліп. праціўнік вёў масіраваную бамбардзіроўку і артыл. абстрэл, 12 ліп. сав. артылерыя, апярэдзіўшы атаку праціўніка, агнём па скопішчы танкаў нанесла ворагу значныя страты. Праціўнік накіраваў на сав. пазіцыі праз Буйніцкае поле 170 танкаў. Бой працягваўся 14 гадзін, было знішчана 39 танкаў. Свае пазіцыі сав. войскі ўтрымлівалі да 22 ліпеня. На Буйніцкім полі 13—14 ліп. знаходзіўся карэспандэнт газ. «Известия» К.Сіманаў, які апісаў баі ў рамане «Жывыя і мёртвыя». Паводле завяшчання Сіманава яго прах развеяны над Буйніцкім полі. Тут пастаўлены помнік у гонар воінаў 388-га стралк. палка, мемарыяльны знак на ўшанаванне памяці Сіманава.

В.С.Паваліхіна.

т. 3, с. 322

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ДАЁНКА,

у беларусаў бандарная пасудзіна на 6—10 л, крыху расшыраная ў верхняй частцы. Выкарыстоўвалася для даення кароў. Рабілі Д. з хваёвых, радзей з дубовых ці кляновых клёпак. Адна падоўжаная клёпка ўтварала ручку, у клёпцы насупраць рабілі літок (рыльца). Для даення кароў у полі выкарыстоўвалі Д. з почапкай.

Даёнка.

т. 6, с. 7

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

полігляцыялі́зм

(ад полі- + лац. glacies = лёд)

гіпотэза шматразовасці покрыўных абледзяненняў у чацвярцічным (антрапагенавым) перыядзе (параўн. монагляцыялізм).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

полікардыягра́фія

(ад полі- + кардыяграфія)

урачэбны метад даследавання, які дае ўскосныя дадзеныя аб фазах механічнай сістэмы сэрца.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

полінаміна́льны

(ад полі- + лац. nomen = імя);

п-ая акруга — выбарчая акруга, ад якой выбіраецца некалькі дэпутатаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

поліпрагмазі́я

(ад полі- + гр. pragma = прадмет, рэч)

адначасовае назначэнне хвораму многіх лекавых рэчываў або лячэбных працэдур.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

полісемі́я

(ад полі- + гр. sema = знак)

лінгв. наяўнасць у аднаго слова некалькіх значэнняў, мнагазначнасць (проціл. монасемія).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

поліфіядо́нтнасць

(ад полі- + гр. phylon = род + odus, odontos = зуб)

многаразовая замена зубоў пасля зношвання (у рыб).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

поліэфі́ры

(ад полі- + эфіры)

сінтэтычныя палімеры, прадукты полікандэнсацыі многаасноўных кіслот або іх ангідрыдаў з многаатамнымі спіртамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)