month [mʌnθ] n.

1. ме́сяц;

next month у насту́пным ме́сяцы;

last month у міну́лым ме́сяцы;

by the month паме́сячна/штоме́сячна;

month by/after month ко́жны ме́сяц;

six months паўго́да, шэсць ме́сяцаў;

What day of the month is it? Якое сёння чысло?

2. pl. months infml до́ўгі час;

I haven’t seen them for months. Я даўно не бачыў іх.

♦

never in a month of Sundays infml ніко́лі

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Жні́вень ’8‑ы месяц года’. Рус. жневень ’іржышча’. Назва месяца, замацаваная ў 10‑х гадах XX ст. (Гіст. мовы, 2, 139) паводле с.-г. работы. Параўн. уст. в.-луж. žnjeńc ’жнівень’, ням. Erntemonat ’тс’. Адсубстантыўнае ўтварэнне з суфіксам ‑ень (Сцяцко, Афікс. наз., 152).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

я́сны, -ая, -ае.

1. Яркі, зіхатлівы.

Я. месяц.

2. Светлы, нічым не зацемнены.

Яснае неба.

Ясная ноч.

Сягоння ясна (прысл.).

3. перан. Нічым не засмучаны, спакойны.

Я. твар.

Я. позірк.

4. Добра бачны, выразна ўспрымальны на слых, зразумелы.

Ясныя абрысы гор.

Ясная дыкцыя.

Абстаноўка ясная.

Я. намер.

Усё было ясна (безас., у знач. вык.).

5. Лагічны, стройны, дакладны.

Я. розум.

Я. адказ.

|| наз. я́снасць, -і, ж.

Унесці я. у гэта пытанне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

таму́, прысл.

1. Па гэтай прычыне, вось чаму.

Месяц схаваўся за хмарку, т. і пацямнела.

2. Для таго, з гэтай мэтай.

Пагаворым, я ж т. і зайшоў да цябе.

3. у знач. выніковага злуч. Ужыв. для падпарадкавання даданых выніковых сказаў з прычынным адценнем (звычайна ў спалучэнні са злучнікам або часціцай «і»).

4. у знач. злуч. Уваходзіць у склад састаўнога прычыннага злучніка «таму што».

Не быў на рабоце, т. што захварэў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мядо́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да мёду. [Людвік] выбраў чыстую мясцінку на прызбе, паставіў на ёй мядовую рамку і выйшаў на вуліцу. Кулакоўскі. // Прыгатаваны з мёду, на мёдзе. Мядовы пернік. Мядовы квас.

2. Які пахне мёдам. Верасы напаўняюць паветра мядовым пахам. В. Вольскі. // Падобны колерам на мёд, жоўта-залацісты. [Сонца] кідаецца на абшар, аблівае яго мядовым колерам. Бядуля.

3. перан. Саладжавы, прытарна-пяшчотны, ліслівы (пра голас). — Сястрычка, ідзі пагуляй, любая. Мне трэба нешта сказаць урачу, — мядовым голасам праспявала Тамара Аляксандраўна. Шамякін.

•••

Мядовы месяц гл. месяц.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

orb

[ɔrb]

n.

1) ку́ля f., шар -а m.

2) нябе́снае це́ла (як со́нца, ме́сяц)

3) Poet. во́ка n., во́чны я́блык

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

srebrny

srebrn|y

сярэбраны; срэбны; ~e wesele — срэбнае вяселле;

Srebrny Glob астр. Месяц

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

лістапа́д м

1. (месяц) Novémber [-´vɛm-] m -s і -;

у пача́тку лістапа́да Ánfang Novémber;

у канцы́ лістапа́да Énde Novémber;

2. (ападанне лісця) Láubfall m -s, -fälle

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Стары́к 1 ‘старыца’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС, Мат. Гом.). Да стары (гл.), тут ‘былое, старое рэчышча’; відаць, вынік семантычнага згортвання выразу *стары́ рукаў (ракі).

Стары́к 2 ‘месяц на сходзе’ (Сл. ПЗБ, ТС, Сл. Брэс., Ян., Мат. Гом., Шатал.). Да стары (гл.), параўн. ве́тах ‘тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ачу́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Апрытомнець; апамятацца; ачуняць. Колькі ляцеў я — не памятаю. А калі ачухаўся і расплюшчыў вочы, убачыў я, што ляжу на броўцы. Лынькоў. [Доўбік] праз які месяц ачухаўся ад кантузіі і зноў на перадавую. Гроднеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)