Закласці ў рот каню цуглі; закілзаць. — Зацугляй каня, а то, глядзі, разнясе! — крыкнуў наўздагон селяніну другі фурманшчык.Колас./уперан.ужыв.Усе дзівіліся, як Юлька зацугляла Анкуду, шалёную дурноту з галавы выбіла.Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́сна,
1.Прысл.да росны 1.
2.безас.узнач.вык. Пра выпадзенне вялікай расы. Рабілася сапраўды холадна, росна, і Пятро, шкадуючы свае чаравікі, прапанаваў вярнуцца.Шамякін.Раніцай — росна, удзень — млосна, увечары — камары — не выстаўляй з куста галавы.Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Destitutis ventis remos adhibe
Калі сціх вецер, бярыся за вёслы.
Когда утих ветер, берись за вёсла.
бел. Не вешай галавы/носа. Не апускай рук. Не падай духам.
рус. Не вешай головы/носа. Не опускай рук. Не падай духом.
фр. Ne pas se décourager (Не падать духом, не отчаиваться).
англ. Keep your chin up! (Держи подбородок вверх!).
нем. Den Kopf nicht hängen lassen (Не вешай голову).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Бру́нькі ’шэрсць дрэннай якасці, знятая з ног і галавы авечкі’ (Улад.). Відаць, укр. паходжання. Параўн. укр.бру́нька ’пупышка на дрэве’ (мае дакладную адпаведнасць у балг. мове: балг.бру́нка ’пупышка на дрэве’, параўн. Краўчук, ВЯ, 1968, № 4, 129). Развіццё семантыкі ’пупышка’ → ’катылёк’ (першапачаткова ’шэрсць у катыльках, зваляная’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Капіта́л ’вялікая сума грошай’, ’багацце, скарб’, ’вартасць ад прыбавачнай вартасці ў выніку эксплуатацыі наёмных рабочых’ (ТСБМ, Яруш.). Відавочна, з польск.kapitał ’тс’, якое з лац.capitalis ’які мае адносіны да галавы, жыцця, асноўны, галоўны’. Не выключана магчымасць запазычання з рус.капита́л < ням.Kapital < італ.capitale ’асноўная сума’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адкасну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Адстаць, адчапіцца, адвязацца. [Аўгіня:] — Адкасніся ад мяне. Ідзі прэч.Колас.[Хмялеўскі:] — Ды каб я ад Халусты адкаснуўся, то чалавекам стаў бы.Чарнышэвіч.Калі любіш — ажаніся, а не любіш — адкасніся.Прыказка.
•••
Адкасніся ад маёй галавы — перастань дакучаць, адчапіся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
анты́хрыст, ‑а, М ‑сце, м.
1. Паводле вучэння хрысціянскай царквы галоўны праціўнік Хрыста. [Пятрусь:] — Залатыя рукі [у сына]! Ды што ж без галавы. Талстога знайшоў, антыхрыста. Адрокся ад царквы святое, ад бога, ад роду, ад бацькоў.Брыль.
2.Разм. Ужываецца як лаянкавае слова.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ту́лава, ‑а, н.
Цела чалавека або жывёліны без галавы і канечнасцей. Стома ўсё больш абцяжарвала рукі, тулава, але .. [Васіль] не паддаваўся.Мележ.Цяпер .. [Чарнавус] падаўся тулавам крыху ўперад, падрыхтаваўся слухаць: цікава ўсё ж такі, што будзе гаварыць новы старшыня, чым здзівіць?Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
headlong
[ˈhedlɔŋ]1.
adv.
1) кулём, напрало́м, на скрут галавы́
2) насьпе́х, не паду́маўшы; неабду́мана
2.
adj.
1) нястры́мны, бу́рны
2) стро́мкі (спад вады́)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
kontrafałda
kontrafałd|a
ж. сустрэчная складка;
nie zawracaj ~y груб. не тлумі (дуры, чмуці) галавы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)