Verbum

радзі́мы, ‑ая, ‑ае.

Нар.-паэт. Родны. І чырвоным сцягам раскінулася па карце радзімая краіна. Шахавец. Васільковы брала [Галя] колер на сваім радзімым полі. Дубоўка. // у знач. наз. радзі́мы, ‑ага, м.; радзі́мая, ‑ай, ж. Ласкавы зварот. Сустракай, радзімая, Мёдам, пірагамі. Броўка.

•••

Радзімая пляма гл. пляма.

сму́глы, ‑ая, ‑ае.

З больш цёмнай афарбоўкай (у параўнанні са звычайным колерам скуры людзей белай расы). Смуглы твар. Смуглыя рукі. Смуглае цела. □ Шчокі смуглыя дзяўчат красуюць без чадры. Броўка. // Са скурай такой афарбоўкі. [Сашка] і быў выліты бацька: чорнагаловы, смуглы, з поўнымі губамі. Ермаловіч.

струхле́лы, ‑ая, ‑ае.

Які струхлеў, ператварыўся ў парахню; сатлелы, гнілы. Маленькія, струхлелыя ад часу хаты стаялі з паўгінанымі сценамі, як бы чакаючы, калі іх прыбяруць. Броўка. [Хаціна] нібы ўрасла ў зямлю, ад старасці асела, ледзь трымаючы на сабе імш[ы]стую шапку струхлелай страхі. Хведаровіч.

круго́м, прысл. і прыназ.

1. прысл. Навокал, з усіх бакоў. Я паглядзеў кругом — нідзе нікога не відаць. Якімовіч. За вёскай — лугі, пералескі, Бяскрайняе поле кругом. Аўрамчык. // Разм. Усюды, ва ўсіх месцах. Вясна кругом, адгрукалі марозы, Ручай паміж палеткамі журчыць. Броўка.

2. прысл. Робячы кругавы рух, апісваючы круг. Колькі раз з неўміручаю марай Крэмль спрадвечны абходзіш кругом. Броўка. // круго́м! Ваенная каманда, па якой робіцца паварот на 180°.

3. прысл. Разм. Зусім, поўнасцю. Бывае, што кругом мярзотнік вінаваты, Але выносіць не жадае смецце з хаты. Корбан.

4. прыназ. з Р. Вакол чаго‑н. Абысці кругом хаты.

•••

Абвесці кругом пальца гл. абвесці.

прасце́рціся, ‑сцярэцца; пр. прасцёрся, ‑сцерлася; зак.

Разм. Тое, што і распасцерціся (у 2, 3 знач.). Ён [аграном] едзе Шляхам векавым, Зямлёй зялёнай цешыцца. Раён прасцёрся перад ім, Як на далоні, свеціцца. Броўка. Неабдымная пустата прасцерлася наўкола. Гамолка. Шырокі і свабодны шлях Табе прасцёрся цераз далі... Буйло.

пры́мхі, ‑аў; адз. прымха, ‑і, ДМ ‑мсе, ж.

Забабоны, забабонныя прыкметы. І хоць Алесь ніколі не верыў ні ў якія забабоны і прымхі, сарваў рамонак і пачаў варажыць. Броўка. Ні адна вёска не была такая цёмная, закасцянелая ў забабонах і прымхах, як Стычыны... Чарнышэвіч.

прыраўня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што да каго-чаго.

Разм. Тое, што і прыраўнаваць ​¹. — Дык жа адзін воз не прыраўняеш да другога, — спакойна, разважліва даводзіць другі. Палтаран. Была б ты добраю, прырода, Каб прыраўняла да сябе. Каб не давала рана гінуць. Броўка.

пасерабры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.

1. Пакрыць тонкім слоем серабра. Пасерабрыць лыжкі.

2. Зрабіць серабрыстым, надаць серабрысты колер. Скроні пасерабрыла сівізна. □ На агародзіку каля хлява сонца пасерабрыла расу на агур[о] чніку. Броўка. Раніца была ясная і марозная. Іней пасерабрыў паляну, буданы і дрэвы. Шамякін.

плата́н, ‑а і ‑у, м.

1. ‑а. Вялікае дрэва сямейства платанавых з зеленавата-шэрай карой і шырокімі лісцямі. Іду між кедраў і платанаў, На іхні рост дзіўлюся я. Броўка. Платан прыкрываў амаль усю прыбярэжную касу халаднаватым ценем. Хомчанка.

2. ‑у, толькі адз. Драўніна гэтага дрэва.

[Лац. platanus.]

прагрукаце́ць, ‑качу, ‑каціш, ‑каціць; зак.

Разм. Тое, што і прагрукатаць. І выплыў сам жалобны спеў Над жудасцю пакут. І тры разы прагрукацеў Па мёртваму салют. Броўка. Прагрукацеў міма маняўровы паравоз, цягнучы за сабою цыстэрны. Васілёнак. Вазок прагрукацеў праз усю вуліцу, спыніўся ля крайняй хаты. Гаўрылкін.