Пры́вярка ’адтуліна ў венцяры, праз якую заходзіць рыба’ (гродз., Жыв. НС). Няясна. Магчыма, звязана з верая (гл.), параўн. польск.przywierać ’прысланяць, прычыняць’ (што да *verti ’адчыняць, зачыняць’ і пад.), wierzej ’аднастворкавая брамка’ і wierzejа ’двухстворкавая брамка з дошак’, параўн. таксама ст.-польск.wierzejny ’агульны, адкрыты’. Параўн. Антропаў, Супр. чыт. III, 17. Гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́чкаж
1. (памянш.-ласк) Äuglein n -s, -;
2. (адтуліна) Loch n -(e)s, Löcher; Gúckloch n (дзвярное);
3.картÁuge n -s, -n;
4. (убульбы) Áuge n -s, -n;
5. (пры вязанні) Másche f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
◎ Ле́тка1 ’летняя пшаніца’ (полац., Нар. лекс.). Утворана ад лёта (гл.) па тыпу ярка ’яравая пшаніца’.
◎ Летка2 ’адтуліна ў вуллі для пчол’ (пін., КЭС). Да ляток ’тс’. Аформлсна ж. р. па аналогіі да дзірка.
◎ Летка3 ’рыба гусцерка, Blicca Bjoerkna L.’ (зах.-дзвін., Інстр. 2, Жук.). Няясна. Магчыма, роднаснае з лат.teste ’рачная камбала’, літ.tekstas ’плоскі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пра́га ’жэрдка, якая закрывае праход на адроджаную пашу’ (Сцяшк. Сл.), про́га ’жэрдка, якой закрываюць праход’, ’праход у агароджы’ (смарг., Сл. ПЗБ), сюды ж прагве́нь ’бервяно ці нізенькая сценка, якая аддзяляе ток у гумне’ (віл., Сл. ПЗБ). Паводле Лаўчутэ (Балтизмы, 50), з літ.pragà ’адтуліна, пралаз, пралом’. У бел. словах адбыўся семантычны пераход ’праход, пралаз’ — ’тое, чым іх закрываюць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кла́пан, ‑а, м.
1. Прыстасаванне ў кампрэсарах, рухавіках ўнутранага згарання і інш. для рэгулявання патоку пары, газу, вадкасці. Засцерагальны клапан.
2. Рухомая накрыўка, з дапамогай якой адкрываецца і закрываецца адтуліна ў музычных духавых інструментах і мяняецца вышыня гуку. // Пласцінка, якая закрывае адтуліну, а таксама гузік клавіша ў гармоніку, аргане.
3. Пласцінка ў сэрцы, якая перашкаджае адваротнаму руху крыві.
4. Нашыўны кусок матэрыі пэўнай формы, які прыкрывае кішэню або шво на адзенні.
[Ням. Klappe.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прахо́д, ‑у, М ‑дзе, м.
1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. праходзіць — прайсці.
2. Месца, па якім можна прайсці праз што‑н., паміж чым‑н. Юркава парта стаяла побач са Сцёпкавай. Іх падзяляў вузкі, як прайсці аднаму чалавеку, праход.Курто.Манг мігам упёрся жардзінай у сцяну, а бацька тым часам хутка прасунуў човен у праход.Маўр.
•••
Задні праход — адтуліна прамой кішкі, праз якую выходзяць вонкі спаражненні.
Не даваць праходугл. даваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
про́йма1, ‑ы, ж.
1.Адтуліна, праход, паглыбленне ў чым‑н., паміж чым‑н. У хаце шарганула засаўка, дзверы крыху адчыніліся, і ў вузкую пройму высунулася галава.Мележ.У проймах паміж хмарамі .. паказаліся сурова і халодна белыя горы Грэнландыі.Брыль.
2. Выраз у адзежы для рукі, рукава. Рукаў з падоўжанай проймай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
анастамо́з
(гр. anastomosis = адтуліна, выхад)
1) анат. злучэнне паміж валакністымі ўтварэннямі (нервамі, мышцамі) і крывяноснымі або лімфатычнымі сасудамі;
2) з’яднанне трубчастых структур, напр. жылак у лістах, гіфаў у грыбоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
slot
I[slɑ:t]1.
n.
шчы́ліна, адту́лінаf.
to drop a coin into a slot — кі́нуць манэ́ту ў адту́ліну
2.
v.t.
прарэ́зваць або́ прабіва́ць дзі́рку
II[slɑ:t]
n.
даро́жка, сьце́жка f., сьлед зьвяра́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Кватэ́рка1 ’фортачка’, ’адтуліна ў коміне’ (Нас., Мат. Гом., Ян., Хар., Касп., Яшк.), ’палова акна’ (Нар. словатв.), ’частка столі паміж дзвюма бэлькамі’ (Яшк.). Гл. кватырка.
Кватэ́рка2 ’мера вадкіх або сыпкіх рэчываў, роўная чацвёртай частцы кварты’ (ТСБМ, ДАБМ, Шат., КЭС, лаг., Сержп. Грам.). Ст.-бел.кватерка, кватырка ’мера вадкасці’ (з 1690 г.) (Булыка, Запазыч., 145). З польск.kwaterka (Слаўскі, 3, 473).