Ашахавацца ’?’, параўн. з нар. песні «ашахуюцца да рахуюцца: которому святому напярод быць?» (барыс., Шн., 1, 138). Хутчэй за ўсё скажонае шыкавацца ’станавіцца ў парадак па чынах’, параўн. «яны шикуюцца, да рахуюцца: которому святу напередъ пойци» (Нас. Бел. песни, 82).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жэ́йгала ’хто хутка гаворыць’ (полац., Нар. лекс., 16). Верагодна, метатэза з жэгайла, дзе ‑айла суфікс (Сцяцко, Афікс. наз., 93–94), а жэг‑, жыг‑ выступае ў знач. хуткіх дзеянняў (’бліскаць’, ’ударыць’) і можа быць таксама ўжыта для акрэслення хуткай гаворкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Здра́стваваць ’вітаць’ (Сл. паўн.-зах.) < рус.пск.здравствовать ’тс’, утворанага другасна ад здравствуй (і іншыя формы) у якасці прывітання: ’гаварыць здравствуй’. Параўн. рус.поздравствоваться, укр.поздоровкатися ’павітацца’. Першаснае съдравьствовати ’быць здаровым’ фіксуецца ўжо ў Астраміравым евангеллі. Фасмер, 2, 90.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́быць, майбы́ць, ма́йбуць, ма́будзь, ма́буць, ма́іць ’напэўна, мусіць’, ’відаць’ (Нас., ТСБМ, Шат., Касп., Бяльк., Растарг., Бір. дыс., Рам. Опыт, Мат. Гом., ТС). Укр.ма́буть ’тс’, майбу́ть, ма́біть, ма́бу́ти. Бел.-укр. ізалекса, якая паходзіць з мае быць (ESSJ, 2, 421).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́пад (пдпыд) ’пакаранне’, ’гібель’ (Юрч., Фраз. 1), ’лупцоўка’, груб. ’пагібель’ (Юрч., Фраз.), попыддзе ’пакаранне’ (Юрч. Выгв.). Ад папасціся ’трапіцца на дрэнным учынку’ > ’быць падраным’. Параўн. укр.попадати ’апынацца ў неспрыяльных умовах’, рус.дыял.попадывать ’атрымліваць прачуханку’. Да папасці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Сцёк, стёкы ’не з галавой (пра становішча ў вадзе)’: тут шчэ стёкы (пін., Нар. лекс.). Відаць, да ста́чыць ’быць дастатковым’ (гл.) або да сцекці́ ’дастаць, абхапіць’ (гл. сцякаць), параўн.: я тут нэ стэчу, тут тчэ нэ сцёкы (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тале́ркаж. Téller m -s, -;
глыбо́кая тале́рка tíefer Téller, Súppenteller m;
ме́лкая тале́рка flácher Téller;
◊
быць не ў сваёй тале́рцы sich nicht wohl in séiner Haut fühlen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
му́сіць
1. (быць абавязаным зрабіць што-н.) müssen*, sóllen*;
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
маладо́сцьж. Júgend f -; Júngsein n -s (стан);
ра́нняя маладо́сць frühe Júgend;
◊
быць не пе́ршай маладо́сці über die érste Júgend hináus sein; nicht mehr der [die] Jüngste sein
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
асцерага́цца, асцерагчы́ся (чаго-н., каго-н і з інф) sich hüten (vor D), sich in Acht nehmen*; auf der Hut sein, vórsichtig sein; Acht gében* (быць асцярожным)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)