ражо́к, -жка́ м.

1. мн. ро́жкі, -жак (у животных) рожо́к;

2. мн. ражкі́, -ко́ў (музыкальный инструмент) рожо́к;

ігра́ць на ражку́ — игра́ть на рожке́;

3. мн. ражкі́, -ко́ў (для обуви) рожо́к;

4. мн. ражкі́, -ко́ў (стала, скатерти и т.п.) уголо́к;

◊ ро́жкі ды но́жкі — ро́жки да но́жки;

зве́сці ў ро́жкі — столкну́ть лба́ми

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Рэ́заць ’чым-небудзь вострым раздзяляць на часткі’ (ТСБМ, Бяльк., Мат. Гом., Сл. ПЗБ, ТС, Ян.), ’пілаваць’ (ТСБМ, Бяльк., ЛА, 1, Мат. Гом., Сл. ПЗБ, Сцяшк. МГ, ТС), ’жаць’ (Сл. ПЗБ) ’забіваць’ (ТСБМ, Мат. Гом., Сл. ПЗБ, ТС), ’муліць’ (Бяльк.), ’балець’ (Жд. 3, Сл. ПЗБ) ’кусаць, грызці’ (Бяльк., ТС), ’есці’ (Мат. Гом., ТС, Шатал.), ’ампутаваць’ (Ян.), ’дакараць’ (Мат. Гом., Ян.), ’падмываць (бераг)’ (Мат. Гом.), ’бойка іграць на муз. інструменце’ (ТС), сюды ж рэ́зацца ’нападаць; сварыцца’ (Сл. ПЗБ), ’рэзацца; сварыцца’ (Юрч.), ’гуляць азартна ў карты’ (Бяльк.), разані́на ’лаянка’ (міёр., Нар. словатв.). Укр. різати, рус. резать, польск. rzezać, н.-луж. rězaś, в.-луж. rězać, чэш. řezati, славац. rezať, славен. rezati, серб. і харв. ре̏зати, макед. реже, балг. режа, ст.-сл. рѣѕати. Прасл. *rězati. Роднасн. літ. rėžti ’рэзаць’ (Фасмер, 3, 461; Чарных, 2, 107; Рэйзак, 556; Махэк₂, 531; Сной, 536).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ты́лі-ты́лі — пра ігру на гармоніку (мсцісл., Нар. лекс.), пра ігру на скрыпцы (Шат.): тылі́‑тылі́ скрыпачка — прыпеўка ў казцы (Кліх, Пятк. 3), тылі́ ‘гулі, забавы’ (полац., Волк.), тылі́‑тылі́‑тылі‑лі́, каб капустку улілі́ — рыфмаванка (барыс., Дзіц. фальклор). Параўн. укр. тілі́, тілілі́ ‘тс’. Гукапераймальныя імітатывы. Ад іх утвораны тылі́каць, тылілі́каць — пра ігру (часцей за ўсё няўмелую) на музычным інструменце (ТСБМ, Мат. Маг., Шат.), ‘тромкаць, дрынкаць’ (Мат. Гом.), тылілі́каць ‘спяваць песню без слоў’, ‘дакучаць спевамі’ (Янк. 2, Мат. Маг.). Сюды ж з нарашчэннямі тылілі́каць ‘спяваць без слоў’ (Сцяшк. Сл.), тылілі́мкаць ‘няўмела іграць, пілікаць’ (ТС). “Звонкі” варыянт ды́лі‑ды́лі: ды́лі‑ды́лі, скрыпачка (Федар. 2), які Карскі (Труды, 395) звязваў з літ. dilinti ‘церці, шараваць’, dilti ‘знішчаць трэннем’, што няпэўна. Відаць, незалежнае ўтварэнне тылі́‑тылі́ — падзыўныя для кароў (ДАБМ, камент., 895), магчыма, узыходзяць да дыялектнай назвы цяляці, параўн. тылюк, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Horn

n -(e)s, Hörner

1) рог (у розн. знач.)

j-m die Hörner stútzen — паабіва́ць каму́-н. ро́гі, збіць з каго́-н. пы́ху

2) ражо́к

ins ~ stóßen* — трубі́ць у рог

das ~ blásen* — ігра́ць на ражку́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

второ́й в разн. знач. другі́;

второ́й год другі́ год;

на второ́м пла́не на другі́м пла́не;

второ́й сорт другі́ сорт;

◊

втора́я ро́дина друга́я радзі́ма;

втора́я мо́лодость друга́я маладо́сць;

до вторы́х петухо́в (просиде́ть, проговори́ть) да другі́х пе́ўняў (прасе́дзець, прагавары́ць);

из вторы́х рук (узна́ть, получи́ть) з другі́х рук (даве́дацца, атрыма́ць);

игра́ть втору́ю скри́пку ігра́ць другу́ю скры́пку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Ігры́шча ’вечарынка моладзі з песнямі, музыкам і скокамі’ (Бяльк., Шат., Інстр. II), ’танцы, скокі’ (Сцяшк. МГ), ’вясковыя вячоркі, забаўныя зборышчы’ (Мал.). Рус. дыял. и́гри́ще ’гулянне моладзі з песнямі і скокамі’, ’вечарынка моладзі’, ’каляднае гулянне, калядная гульня’, ’месца гуляння, гульняў’, укр. гри́ще, ігри́ще ’месца для гульні; святочныя забавы моладзі’ (Грынч.), польск. igrzysko ’барацьба, спаборніцтва’, ’забаўныя мерапрыемствы з музыкам і танцамі’, ’відовішча’, чэш. hřiště ’месца для гульняў і спорту’, славац. ihrisko ’тс’, славен. igrišče ’тс’, серб.-харв. ѝгрӣште ’тс’, балг. игри́ще ’тс’, макед. игриште, игралиште ’тс’. Ст.-слав. игрище ’арэна’, игрища мн. ’забавы’, ст.-рус. игрище ’забава, відовішча’, ’месца гульняў, відовішчаў’. Ст.-бел. игриско ’гульня, турнір’ (1677 г.) з польск. (Булыка, Запазыч.). Прасл. *jьgrišče ўтворана ад *jьgrati (гл. іграць) з суф. ‑išče; параўн. зборышча, гульбішча, явішча. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 8, 211–212; Слаўскі, 1, 446–447. Ад ігрышча з суф. ‑нік ігрышчнік ’удзельнік сялянскага каляднага гульбішча’ (Нас. Доп.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прайгра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

1. што і без дап. Пацярпець паражэнне ў гульні, спаборніцтве, спрэчках і інш. Прайграць матч. □ [Юрась Бабіч] у заклад ішоў са мною і, як бачыце, прайграў. Савіцкі. Бондар бачыў — бой прайгралі. На штурм камяніц ісці нельга... Трэба адыходзіць. Навуменка. [Сымон:] Усё прапала: мы прайгралі. Не даказалі сведкі, свае людзі не даказалі нашае даўнасці на гэтую зямлю. Купала.

2. што. Страціць што‑н., пазбавіцца чаго‑н. у выніку азартнай гульні; прагуляць. Прайграць грошы. □ Казалі, што .. [пан] прайграў сваю зямлю, і ад вялікага маёнтка застаўся ціхі, недагледжаны хутар. Адамчык.

3. што і без дап. Сыграць, выканаць; прымусіць прагучаць. Прайграць пласцінку. □ А восьмай гадзіне на дваровым дзядзінцы прайграў гармонік. Гартны. Акампанемент у складзе банджа, кастаньетаў і некалькіх гітар прайграў уступ усім вядомай песні. Скрыпка.

4. Іграць некаторы час. Прайграць дзве гадзіны на раялі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

figure​2 [ˈfɪgə] v.

1. займа́ць ме́сца, ігра́ць, ады́грываць ро́лю;

She figured as chief guest that day. Яна была галоўнай госцяй у той дзень.

2. infml лічы́ць, меркава́ць; выліча́ць, вылі́чваць;

We figured that he would arrive on Sunday. Мы вылічылі, што ён прыедзе ў нядзелю.

figure out [ˌfɪgərˈaʊt] phr. v.

1. AmE выліча́ць; падлі́чваць;

Figure out how much we owe you. Падлічыце, колькі мы вам вінаватыя.

2. разуме́ць;

I can’t figure him out. Я яго не разумею.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

nuta

nut|a

ж.

1. нота;

2. ~y мн. ноты;

grać (śpiewać) z nuta — іграць (спяваць) па нотах;

kłamać jak z nuta — хлусіць як па нотах;

2. нотка; адценне;

~a niedowierzania — нотка недаверу;

~a triumfu — трыумфальная нота

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

роль​I прям., перен. ро́ля, -лі ж.;

гла́вная роль гало́ўная ро́ля;

вы́учить роль вы́вучыць ро́лю;

роль ли́чности в исто́рии ро́ля асо́бы ў гісто́рыі;

это обстоя́тельство игра́ет большу́ю роль гэ́та акалі́чнасць ады́грывае вялі́кую ро́лю;

◊

в ро́ли у ро́лі;

вы́держать роль вы́трымаць ро́лю;

игра́ть роль ігра́ць ро́лю;

войти́ в роль увайсці́ ў ро́лю;

вы́йти из ро́ли вы́йсці з ро́лі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)