Іко́на. Ст.-рус. икона < ст.-слав. икона < с.-грэч. εἰκόνα ад ст.-грэч. εἰκών ’малюнак, абраз, падабенства’. Фасмер, 2, 125; Шанскі, 2, I, 46.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адміра́л (БРС). Новае запазычанне праз рус. адмирал (Крукоўскі, Уплыў, 82) з шведскага. Шанскі, 1, А, 48. Параўн. Фогарашы, SSlav., 4, 63. Інакш Фасмер, 1, 62.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Атакава́ць. З рус. атакова́ть (з 1705 г., Біржакава, Очерки, 344), дзе калька франц. attaquer, магчыма, праз польск. atakować. Фасмер, 1, 95; Шанскі, 1, А, 169.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Барыто́н. Рус. барито́н, укр. барито́н. Запазычанне з франц. baryton ’тс’ (італ. barítono не вельмі падыходзіць як крыніца з сваім націскам). Параўн. Шанскі, 1, Б, 45.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бензі́н. Рус. бензи́н, укр. бензи́н. Запазычанне з франц. benzine (а гэта з с.-лац. benzoe < араб.). Локач, 106; Фасмер, 1, 151; Шанскі, 1, Б, 91.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Блажэ́нны (БРС). Як і рус. блаже́нный, запазычанне з ц.-слав. (блаженъ). Бел. слова запазычана, магчыма, праз рус. Параўн. Фасмер, 1, 171; Шанскі, 1, Б, 134.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бяспе́ка, бяспе́чны. Укр. безпе́ка, безпе́чний, рус. беспе́чный, польск. bezpieczny, чэш. bezpečný і г. д. Да *bez‑ ’без’ і *pek‑ ’клапаціцца’. Гл. Шанскі, 1, Б, 104.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ва-ба́нк ’на ўвесь банк’ (КТС). Праз рус. ва‑банк з франц. va banque ’ідзе на ўвесь банк’ (Шанскі, 1, В, 3; Рудніцкі, 1, 288).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вальнаду́мец ’той, хто вызначаецца вальнадумствам’ (Яруш., 30), вальнадумны (БРС). Калька з ням. Freidenker, магчыма, праз польскае (wolnomyśliciel) або рускае (вольнодумец) пасрэдніцтва (Шанскі, 1, В, 155).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́сечы ’высечы’ (БРС, Нас., Бяльк.), ’вы́красаць (агонь)” (Шат.). Гл. сячы. Значэнне ’выкрасаць агонь’ утворана лексіка-семантычным спосабам на базе першага значэння (Шанскі, 1, В, 231).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)