дарэ́мны

1. напра́сный, бесполе́зный, тще́тный, беспло́дный; пусто́й;

~ныя спро́бы — напра́сные (бесполе́зные, беспло́дные, тще́тные) попы́тки;

~ныя надзе́і — напра́сные наде́жды;

~ная спрэ́чка — пусто́й (напра́сный) спор;

2. дарово́й, беспла́тный;

д. хлеб — дарово́й хлеб

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Марымонцкі, марімонскі (хлеб, мука) ’пшанічная мука вышэйшага гатунку і хлеб з яе’ (Маш.; лун., стол., ЛАПП; калінк., З нар. сл.; жытк., Нар. словатв.). Ад назвы мястэчка Marymont ля Варшавы. Гл. малімончык. Сюды ж марымоны ’смачныя рэчы, далікатэсы’ (ТС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

цвілы, ✂.

  1. Пакрыты цвіллю.

    • Ц. хлеб.

  2. Які патыхае цвіллю.

    • Ц. пах.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

зацвілы, ✂.

Які пакрыўся цвіллю, заплеснелы.

  • З. хлеб.

|| наз. зацвіласць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

папоўніцы, прысл. (разм.).

На поўны рот, прагна (есці).

  • Умінаць п. хлеб.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

абмя́кнуць, -ну, -неш, -не; -мя́к, -кла; -ні́; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зрабіцца мяккім, рыхлым.

Хлеб ад вільгаці абмяк.

2. Стаць больш мяккім, спагадлівым, лагодным пад уплывам чаго-н. (разм.).

Крыклівая жанчына неяк абмякла і заплакала.

|| незак. абмяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

учарсцве́ць разм (зачарсцвець) trócken wérden, vertrócknen vi (s);

хлеб учарсцве́ў das Brot ist vertrócknet

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

ша́мкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Гаварыць невыразна, шапялявячы. Вось яны [дзяўчаты] адважылі хлеб старому чалавеку, бадай што дзядулю. У яго трэсліся рукі, калі браў хлеб, і нешта шамкаў бяззубы рот, відаць, дзякаваў дзяўчатам. Лынькоў. [Журко:] — Мог выказаць сваю нязгоду і на камітэце. А то стаіць, шамкае нешта. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паві́дла, ‑а, н.

Густая салодкая маса з працёртых ягад або фруктаў, звараных з цукрам. Памазаць павідла на хлеб.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перачарсцве́ць, ‑ее; зак.

Разм.

1. Стаць зусім чэрствым. Хлеб перачарсцвеў.

2. Зачарсцвець — пра ўсё, многае. Усе батоны перачарсцвелі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)