раскалыха́ць, -лышу́, -лы́шаш, -лы́ша; -лышы́; -лыха́ны; зак.
1. каго-што. Пачаць моцна калыхаць, прымусіць калыхацца.
Р. качэлі.
2. што. Калышучы, зрабіць хісткім, няўстойлівым.
Р. слупок.
3. перан., каго (што). Вывесці са стану апатыі, абыякавасці.
Пыталіся многа, ледзь раскалыхалі яго на адказы.
|| незак. раскалы́хваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
распалі́ць, -палю́, -па́ліш, -па́ліць; -па́лены; зак.
1. што. Прымусіць гарэць.
Р. вогнішча.
2. што. Моцна нагрэць агнём дачырвана.
Р. жалеза.
3. перан., каго-што. Выклікаць узбуджэнне.
Р. гнеў.
4. перан. Развязаць, распачаць (барацьбу, вайну).
Р. пажар вайны.
|| незак. распа́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. распа́льванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
укарані́ць, -раню́, -рэ́ніш, -рэ́ніць; -ранёны; зак., што.
1. Пасадзіўшы, даць умацавацца ў глебе каранямі.
2. перан. Садзейнічаць трываламу замацаванню чаго-н. у практыцы; прымусіць увайсці ў быт, свядомасць і пад.
У. гаспадарчы разлік.
У. новы метад у вытворчасць.
|| незак. укараня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. укаране́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
маўча́ць schwéigen* vi, [stíll schwéigen*];
упа́рта маўча́ць hártnäckig schwéigen*;
маўча́ць! still!, sei [seid, séien Sie] still!; halťs Maul! (груб);
прыму́сіць каго-н маўча́ць j-n múndtot máchen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
адна́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго.
Прымусіць адвыкнуць ад чаго‑н.; адвучыць ад якой‑н. звычкі, схільнасці і пад. // Выклікаць нежаданне хадзіць куды‑н., перашкодзіць мець сувязь з кім‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыві́ць, прыўю, прыўеш, прыўе; прыўём, прыўяце; пр. прывіў, ‑віла, ‑ло; заг. прыві; зак., што.
Прымусіць засвоіць, надаць (якую‑н. уласцівасць, звычку і пад.). Прывіць навыкі самастойнай працы. Прывіць правільныя погляды.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыку́таць, прыку́таць ’закрыць, прыкрыць, прычыніць’ (Ян., Бяльк., Растарг.), таксама прыху́таць ’пахаваць’ (Жд.), з развіццём семантыкі прыку́таць ’прымусіць’ (Ян.); сюды ж аддзеяслоўнае прыку́тка ’прыкрыццё (напр., дзвярэй)’: нещитная прикутка дзверей (Нас.). Прэфіксальнае ўтварэнне ад ку́таць ’закрываць’ < прасл. *kǫtati/*kutati. Параўн. рус. дыял. прику́тать ’захутаць, добра ўкрыць’, ’пакрыць (пра зямлю)’, ’закрыць, прыкрыць; зачыніць’, укр. прику́тати ’прыкрыць, захутаць зверху’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
растапі́ць, ‑таплю, ‑топіш, ‑топіць; зак., што.
Нагрэўшы, прымусіць растапіцца. Растапіць воск. □ Прыгрэе цёплае сонца, растопіць гурбы снегу. Гартны. Дождж растапіў снег, і цяпер на лёдзе стаяла падсінелая спадыспаду вада. Асіпенка. // перан. Прымусіць знікнуць, рассеяцца (пра што‑н. непрыемнае). [Маша] ўсміхнулася, але ўсмешка не растапіла халоднага неразумення і не зварухнула застылыя рысы твару. Шамякін. Крыўду на лёс і на жыццё .. [бацька] панёс ад нас назаўсёды, крыўду, якую мы, яго дзеці, павінны былі растапіць сваімі клопатамі і ўвагай. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вогна́ть сов., в разн. знач. увагна́ць, мног. паўганя́ць;
◊
вогна́ть в гроб увагна́ць у магі́лу;
вогна́ть в кра́ску прыму́сіць пачырване́ць;
вогна́ть в пот увагна́ць у пот.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
завала́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; зак., каго-што.
Разм. Прыцягнуць да ўдзелу ў чым‑н., прымусіць выконваць якую‑н. работу. Ладымер павесялеў. — Завалалі мяне, Андрэй, на вуліцы. Я да цябе ішоў... Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)