еўропацэнтры́зм
(ад лац Europa + цэнтрызм)
прынцып і пазіцыя, паводле якіх падзеі ў свеце разглядаюцца і ацэньваюцца з еўрапейскага пункту гледжання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
мемарыя́льны
(лац. memorialis = памятны)
які служыць для ўвекавечання памяці якой-н. асобы або падзеі (напр. м-ая дошка, м. комплекс).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
нахгешы́хтэ
(ням. Nachgeschichte = гісторыя, што адбылася пасля)
сціслыя звесткі, якія падаюцца ў літаратурным творы пра герояў і падзеі пасля развязкі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
о́да
(гр. oda = песня)
урачысты верш, прысвечаны якой-н. значнай падзеі або асобе.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
фанта́стыка, -і, ДМ -тыцы, ж.
1. Тое, што заснавана на творчым уяўленні, на фантазіі.
Ф. народных паданняў.
2. Што-н. нерэальнае, немагчымае.
Асушыць такое балота!
Гэта ж ф.!
3. Жанр мастацкай літаратуры, кіно і мастацтва, у творах якога адлюстроўваюцца выдуманыя, звышнатуральныя падзеі і з’явы, а таксама самі такія творы.
Навуковая ф.
|| прым. фантасты́чны, -ая, -ае. Ф. раман.
Фантастычная літаратура.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фа́рба, -ы, мн. -ы, фарб і -аў, ж.
1. Рэчыва, што надае той ці іншы колер прадметам, якія яно пакрывае або насычае.
Ф. на ацэтоне.
2. звычайна мн. Каларыт, колер, тон (на карціне, у прыродзе і інш.).
Фарбы асенняй прыроды.
Абмаляваць падзеі яркімі фарбамі.
4. Тое, што і румянец.
Твар меў штучную фарбу.
|| прым. фа́рбавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пры́зма, -ы, мн. -ы, -зм і -змаў, ж.
1. Шматграннік з дзвюма роўнымі паралельнымі асновамі і бакавымі гранямі — паралелаграмамі.
2. Частка аптычнага прыбора — прадмет такой формы з празрыстага рэчыва.
◊
Праз прызму чаго (глядзець, успамінаць і пад.; кніжн.) — не непасрэдна, з апасродкаваным уплывам якіх-н. прамежкавых фактараў.
Адлюстраваць падзеі праз прызму свайго разумення і сваіх адносін.
|| прым. прызматы́чны, -ая, -ае.
Прызматычнае шкло.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эпапе́я, ‑і, ж.
1. Адзін з жанраў эпасу — вялікая паэма, у якой апісваюцца буйныя гістарычныя падзеі. Эпапеі Гамера. // Вялікі празаічны літаратурны твор, серыя твораў, у якіх адлюстроўваюцца значныя гістарычныя падзеі або падзеі, што прадаўжаюцца значны час. Раман «Сокі цаліны» [Ц. Гартнага] быў задуманы як эпапея жыцця і рэвалюцыйнай барацьбы працоўных мае царскай Расіі. Пшыркоў. Паказу суровай і цяжкай бітвы народаў за сцвярджэнне міру і паўнацэннага чалавечага шчасця на зямлі Ілья Эрэнбург прысвяціў свой новы раман «Дзевяты вал», які з’яўляецца працягам «Буры» і складае другую частку эпапеі аб Айчыннай вайне і лёсе чалавецтва ў пасляваенны час. «Полымя». // Разм. Вуснае апавяданне пра што‑н., звычайна доўгае, насычанае падрабязнасцямі, падзеямі. Пра паншчыну стары пастух апавядаў мне цэлыя эпапеі. Бядуля. І пойдуць цэлыя эпапеі пра гэтага каня, толькі слухай, не перабівае. Кулакоўскі.
2. перан. Шэраг буйных, значных падзей, якія ўтвараюць адзінае цэлае. Эпапея грамадзянскай вайны. Эпапея абароны Севастопаля. □ Саляная эпапея працягвалася ледзь не тры месяцы. Навуменка.
[Грэч. epopoiïa ад épos — слова, апавяданне і poieō — ствараю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́тапіс, ‑у, м.
Пагадовы запіс гістарычных падзей у старажытныя часы; кніга з такімі запісамі. Ноўгарадскі летапіс. Летапіс Аўраамкі. // перан.; чаго. Паслядоўны запіс якіх‑н. падзей; хроніка, гісторыя чаго‑н. Летапіс ваеннай славы.
•••
Жывы летапіс — пра таго, хто добра памятае ўсе сучасныя яму падзеі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уго́дкі, ‑дак; адз. няма.
Уст. Гадавіна з дня смерці; адзначэнне гэтай даты. // Наогул урачыстасць, прысвечаная гадавіне якой‑н. падзеі. Добра і тое, што кніга А. Лойкі ўбачыла свет іменна сёлета, калі наша грамадскасць адзначае 75‑я ўгодкі з дня нараджэння Максіма Багдановіча. Юрэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)