ры́ба ж. ры́ба;
◊ бі́цца як р. аб лёд — би́ться как ры́ба об лёд;
ні р. ні мя́са — ни ры́ба ни мя́со;
як р. ў вадзе́ — как ры́ба в воде́;
нямы́ як р. — нем (немо́й) как ры́ба;
лаві́ць ры́бу ў каламу́тнай вадзе́ — погов. лови́ть ры́бу в му́тной воде́;
на бязры́б’і і рак — ры́ба — посл. на безры́бье и рак — ры́ба
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
thaw2 [θɔ:] v.
1. адтава́ць, адта́йваць; растава́ць; раста́йваць
2. размаро́жваць; размаро́жвацца; растапля́ць; растапля́цца;
The ice has thawed. Лёд растаў;
Frozen peas thaw quickly. Зялёны гарошак хутка размарожваецца.
3. станаві́цца сардэ́чным, дружалю́бным;
Some minutes later the atmosphere began to thaw. Праз некалькі хвілін атмасфера стала больш дружалюбнай.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
вздутьI сов.
1. (поднять дуновением) узня́ць;
2. безл. (вспухнуть) успу́хнуць, напу́хнуць, разне́сці; (распухнуть) распу́хнуць; (о животе) успу́шыць; (о льде) узня́ць;
у меня́ вздуло щёку у мяне́ успу́хла (напу́хла, распу́хла) шчака́, разне́сла шчаку́;
у меня́ вздуло живо́т у мяне́ ўспу́шыла жыво́т;
вздуло лёд на реке́ узняло́ лёд на рацэ́;
3. (разжечь) разг. раздзьму́хаць; (зажечь) запалі́ць;
4. перен. (цены), разг. узня́ць, нагна́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Праго́н 1 ’дзеянне паводле дзеяслова прагнаць’ (ТСБМ), ’абгароджаная з двух бакоў дарога, па якой ганяюць жывёлу’ (ТСБМ), ’праход (для жывёлы)’, ’равок для сцёку вады’, ’пратаптаная сцежка’ (Сл. ПЗБ, Мат. Гом., ТС), ’сцежка ў лесе, вытаптаная жывёлай’ (Шатал.), ’дарога за гумном’ (Сцяшк. Сл.), ’бэлька, ачэп’ (Мат. Гом.), прого́ны ’падоўжанае тоўстае бервяно, на якое насцілаюць мост’ (лун., Шатал.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад прагнаць < гнаць. Аналагічныя дэрываты ва ўсіх славян у розных значэннях: рус. прого́н, укр. прогі́н, польск. przegon. чэш. průhon, славац. priehon, серб.-харв. прогон, славен. progòn. У значэнні ’дарога для прагона жывёлы’, адзначаным ва ўсходнеславянскіх, заходнеславянскіх і сербска-харвацкай мовах, магчыма, прасл. *progonъ. Гл. яшчэ Куркіна, Этымалогія–1968, 97.
Праго́н 2 ’ачэп’, ’кладзь, якая служыла апорай страхі на сохах’ (брэсц., кобр., Нар. сл.). Рус. прого́н ’кладзь, ляжачая частка рыштавання вакол будоўлі’, ’палка ў невада, якой ён прапускаецца пад лёд’, укр. прогін ’палка ў невада, якой ён прапускаецца пад лёд’. Этымалагічна тое ж, што і папярэдняе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скало́ць
1. (аддзяліць кавалак) ábhacken vt; ábhauen* (impf háute ab) vt (лёд і г. д);
2. (сашчаміць разам) (mit der Stécknadel) zusámmenheften vt, zusámmenstecken vt;
3. (зраніць) durchstéchen* vt, zerstéchen* vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
сі́таваты, ‑ая, ‑ае.
1. Пашкоджаны сітаватасцю (пра драўніну).
2. Спец. Які мае адтуліны, поры, што робіць рэчыва пранікальным для вадкасці і газу. Сітаваты грунт.
3. Наогул пра што‑н., што нагадвае паверхню сіта; у дзірках і порах. Сітаваты лёд. □ Праз акенца відзён пашарэлы сітаваты снег. Грахоўскі. [Яроцкі:] — Гэта вераснёвы жоўты антон, парэзаны ды ў сітаватую тканіну загорнуты. Панюхай. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аблама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -ламі́; -лама́ны; зак.
1. што. Ломячы, аддзяліць частку, кавалак чаго-н.
А. сук.
А. лёд.
2. што. Паабломваць усё або многае.
А. сухія галінкі.
А. бэз.
3. перан., каго. З цяжкасцю ўгаварыць, пераканаць, а таксама перамагчы ўпартасць і пад. (разм.).
А. яго і зрабіць паслухмяным.
◊
Абламаць рогі каму (разм.) — уціхамірыць, утаймаваць, падпарадкаваць каго-н.
|| незак. абло́мваць, -аю, -аеш, -ае і абло́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. абло́м, -у, м. (да 1 і 2 знач.), абло́мванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і абло́мліванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Labor omnia vincit improbus (Vergilius)
Усё перамагае ўпартая праца.
Всё побеждает упорный труд.
бел. Цярплівасць і праца ўсё перамагаюць. Труд і горы раўнуе.
рус. Терпенье и труд всё перетрут.
фр. Petit à petit l’oiseau fait son nid (Мало-помалу птичка строит своё гнездо).
англ. Labour overcomes all obstacles (Труд преодолевает все препятствия).
нем. Fleiß bricht Eis (Усердие ломает лёд). Der Fleißige macht aus einem Tage zwei (Трудолюбивый из одного дня два делает). Fleißige Hand baut Leut’und Land (Трудолюбивые руки строят людей и страну). Beharrlichkeit überwindet alles (Упорство преодолевает всё).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
шту́чна прысл, шту́чныI (ненатуральны) künstlich, Kunst-, Ersátz-; náchgemacht, falsch;
шту́чныя ткані́ны Kúnststoffe pl;
шту́чныя зу́бы fálsche Zähne;
шту́чны лёд Kúnsteis n -es;
шту́чны спадаро́жнік Зямлі́ künstlicher Érdsatellit;
шту́чнае дыха́нне мед künstliche Beátmung
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ры́ба ры́ба, -бы ж.;
◊
ни ры́ба ни мя́со ні ры́ба ні мя́са; ні пра́жаны ні сма́жаны; ні пе́чаны ні ва́раны; ні з мя́са ні з пе́р’я; ні ла́ду ні скла́ду;
как ры́ба в воде́ як ры́ба ў вадзе́;
в му́тной воде́ ры́бу лови́ть погов. у каламу́це ры́бу лаві́ць;
би́ться как ры́ба об лёд погов. бі́цца як ры́ба аб лёд;
немо́й (нем) как ры́ба нямы́ як ры́ба.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)