лё́д
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
лё́д |
льды́
ільды |
| Р. |
лёду
ільду
льду́ |
льдо́ў
ільдоў |
| Д. |
лёду
ільду
льду́ |
льда́м
ільдам |
| В. |
лё́д |
льды́
ільды |
| Т. |
лёдам
льдо́м
ільдом |
льдамі
ільдамі |
| М. |
лёдзе |
льда́х
ільдах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
лёд, лёду, ільду́ і (пасля галосных) льду, мн. ільды́ і (пасля галосных) льды, ільдо́ў (льдо́ў), м.
Вада, якая замерзла і перайшла ў цвёрды стан.
Палярныя льды.
◊
Біцца як рыба аб лёд (разм.) — жыць у бядзе, дарэмна дабіваючыся лепшага.
|| памянш. лядо́к, -дку́, м.
|| прым. ледзяны́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лёд лёд, род. лёду м., мн. ільды́, -до́ў, (после гласных) льды, род. льдоў;
дрейфу́ющий лёд дрэйфуючы лёд;
◊
лёд разби́т лёд разбі́ты;
лёд тро́нулся лёд крану́ўся;
на уста́х мёд, а на се́рдце лёд на языку́ мёд, а на сэ́рцы лёд;
би́ться как ры́ба об лёд бі́цца як ры́ба аб лёд.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лёд (род. лёду, мн. ільды́, (после гласных) льды, род. ільдо́ў (льдоў)) м. лёд;
дрэйфу́ючы л. — дрейфу́ющий лёд;
ве́чныя льды — ве́чные льды;
паля́рныя льды — поля́рные льды;
○ сухі́ л. — сухо́й лёд;
бале́т на лёдзе — бале́т на льду;
◊ л. крану́ўся — лёд тро́нулся;
бі́цца як ры́ба аб л. — би́ться как ры́ба об лёд;
на языку́ мёд, а на сэ́рцы л. — посл. на языке́ медо́к, а на се́рдце ледо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лёд, лёду (ільду); мн. льды (ільды), ‑оў; м.
Вада, якая замерзла і перайшла ў цвёрды стан. Тонкі лёд на застылай лужыне праламаўся, разляцеўся мокрымі льдзінкамі. Шыцік. Сонца залаціла стрэхі і тонкія іголкі лёду. Чорны. // толькі мн. (льды́, ‑оў). Вялікая колькасць ільдзін; суцэльны лёд. Вечныя льды. Палярныя льды.
•••
Сухі лёд — цвёрдая вуглекіслата, якая прымяняецца як ахаладжальны сродак.
Біцца як рыба аб лёд гл. біцца.
Зімой лёду не дастаць у каго гл. дастаць.
Лёд крануўся — пра пачатак якога‑н. дзеяння, руху.
Разбіць лёд гл. разбіць.
Як лёду — роўна, якраз, не больш і не менш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лёд, лід ’замёрзлая вада’ (ТСБМ, Нас., Бяльк., Касп., Сцяшк., Бяс., Ян., Сл. паўн.-зах.), лёдзіна, лёдіна, лёдына ’ільдзіна’ (Зн.; бяроз., лун., Шатал.). Укр. лід, рус. лёд, польск. lód, н.-луж. lod, в.-луж. lód, чэш. led, славац. ľad, славен. lę̑d, серб.-харв. ле̏д, макед. лед, лʼет, балг. лед, ледът, ст.-слав. ледъ ’лёд, мароз, лёдавы холад’. Прасл. ledъ адпавядаюць літ. ledùs, лат. lędus ’лёд’, а таксама формы з o‑асновай літ. lẽdas ’лёд’, ledaĩ ’град’, ст.-прус. ladis. Магчыма, роднасным будзе і ірл. ladg ’снег’ (Стоўкс, 239). Параўн. ст.-грэч. λίθος ’камень’. Агляд літаратуры гл. Фасмер, 2, 474; Слаўскі, 4, 339–341; Скок, 2, 283–284; Бязлай, 2, 130; Шустар-Шэўц, 856). Сюды ж лун. лёденік ’вада на паверхні лёду’ (Шатал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ледзяні́сты, -ая, -ае.
Які ператварыўся ў лёд, падобны на лёд.
Ледзяністая маса.
|| наз. ледзяні́стасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зледзяне́лы, -ая, -ае.
1. Які пакрыўся лёдам, ператварыўся ў лёд.
Зледзянелая дарога.
2. Халодны, як лёд; адубелы.
Зледзянелыя рукі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
па́к
‘шматгадовы лёд у палярных водах’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
па́к |
па́кі |
| Р. |
па́ку |
па́каў |
| Д. |
па́ку |
па́кам |
| В. |
па́к |
па́кі |
| Т. |
па́кам |
па́камі |
| М. |
па́ку |
па́ках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)