1.‑у. Месца, дзе растуць ягады, разводзяцца ягадныя расліны. Абапал пацягнуліся сады, агароды, ягаднікі.Мележ.
2.‑у, зб. Ягадныя кусты, ягадныя расліны. На ягадніку, які густа накрываў тут зямлю, дзе-нідзе чырванелі брусніцы.Сіняўскі.Падымаецца пад нагамі прытаптаны ягаднік.Пташнікаў.
3.‑а. Разм. Той, хто збірае або любіць збіраць ягады. Цэлымі днямі ўлетку або пад восень у пералеску чуліся галасы ягаднікаў і грыбнікоў.Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
dobywać
незак.
1. здабываць;
dobywać rudę żelaza — здабываць жалезную руду;
2. даставаць;
dobywać ostatnich sił — збіраць апошнія сілы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Прыгаша́ць ’прыбіраць, прыгожа адзяваць’ (Ласт.). Да незафіксаванага *го́шыць/*гашы́ць ’прыводзіць у належны стан; гатаваць, рыхтаваць і пад.’, параўн. ст.-рус.гоши(ти) ’рыхтавацца’ (берасцяная грамата XII ст., Зализняк, Древненовг., 318), гошити ’рабіць, рыхтаваць’ (наўг., Сразн., помнік XVI ст.), рус.смал., пск., наўг., цвяр., ярасл.гоши́ть ’гатаваць, рыхтаваць; збіраць у дарогу; назапашваць’, укр.закарп.гоши́ти, гоші́ти ’падпільноўваць каго-небудзь; што-небудзь вельмі любіць’, гоши́тися, гоші́тися ’гатавацца; узбуджацца’. Філін (Происх., 593) лічыў гошити старажытным паўночна-заходнім лексічным дыялектызмам, які быў вядомы і на крайнім паўднёвым захадзе. Звязваюць таксама з гоноши́ть ’нагрувашчваць, збіраць’, гоноши́ться ’рыхтавацца’ (так ЕСУМ, 1, 578), што не падаецца пэўным (параўн. у гэтым кантэксце прасл.*gonositi ў ЭССЯ, 7, 25–26). Этымалогія беспрэфіксальных форм няясная. Ва ўсякім выпадку, не мае рацыі апеляцыя да вельмі сумнеўнага *го́ха ’харчовыя прыпасы’ (ЕСУМ, 1, 578). Параўн. рус.пск., цвяр.пригоша́ть, пригоши́ть ’гатаваць, рыхтаваць на запас’, пск.приго́ха ’страва; харчовыя прыпасы’. На семантыку наўг.приго́ха ’прыгожая дзяўчына, жанчына; прыгажуня’, як і бел.прыгашаць ’прыбіраць, прыгожа адзяваць’, паўплывала, безумоўна, семантыка лексем з коранем прыго́ж‑. Гл. Антропаў, Palaeoslavica, XII, 1, 2004, 141–142.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
hérrichten
vt
1) абсталёўваць (кватэру)
mit gróßer Sórgfalt hérgerichtet sein — быць акура́тна апра́нутым
2) збіра́ць на стол
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
кусо́к, ‑ска, м.
1. Аддзеленая (адбітая, адрэзаная, адламаная і пад.) частка чаго‑н.; кавалак. Кусок цэглы. Кусок сала. Кусок матэрыі. □ Сцёпка адламаў кусок аладкі і стаў есці.Колас.[Міколка] браў кусок бяросты, запальваў яе.Лынькоў.//перан. Сродкі існавання, пажыткі. Будзе раток, будзе і кусок.Прыказка.
2. Наогул частка чаго‑н. [Гудовіч:] Сёння я досыць ладны кусок другога акта аднавіў.Крапіва.— Да гадзіны другой вярнуся, дык яшчэ ў мяне добры кусок дня ў запасе.Гартны.
3. Адзінка некаторых тавараў, што выпускаюцца паштучна. Кусок мыла. Кусок крэйды.
•••
Адрэзаны кусок (кавалак) — пра чалавека, які аддзяліўся ад сям’і, жыве самастойна, незалежна.
Дурня (басяка і пад.) кусок — пра добрага ўвогуле чалавека, які памыляецца або робіць зло толькі ў даным канкрэтным выпадку.
Збіраць кускі (кавалкі)гл.збіраць.
Кусок (кавалак) у горла не лезе (не ідзе)каму — хто‑н. не можа есці ад крыўды, хваробы, стомленасці і пад.
Кусок (кавалак) хлеба — сродкі для існавання, пажыткі.
Смачны кусок (кавалак) — пра што‑н. прывабнае, спакуслівае.
Уварваць кусок (кавалак)гл. уварваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
collect[kəˈlekt]v.
1.збіра́ць, сабра́ць, падабра́ць;
collect together збіра́цца, сабра́цца
2. калекцыяні́раваць
3. забра́ць;
collect a child from school забра́ць дзіця́ са шко́лы (зайсці па яго)
♦
collect oneself авало́даць сабо́й, сабра́цца;
collect one’s thoughts сабра́цца з ду́мкамі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
мо́ршчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; незак., што.
1.Збіраць у маршчыны (скуру, часткі твару). Віцька моршчыў усыпаны залаціста-карычневымі вяснушкамі нос, памагаў у гаворцы рукамі.Карпаў.Васількоў тым часам накідваў тэзісы даклада. Ён часта задумваўся, моршчыў лоб.Асіпенка.
2.(1і2ас.неўжыв.); перан. Утвараць складкі рабізны на гладкай паверхні (вады), рабаціць. Дзьмуў халодны красавіцкі вецер, .. моршчыў ваду ў лужах, што расплыліся на балоце.Дуброўскі.//без дап.Разм. Ляжаць нягладка, маршчыніцца (пра адзежу).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Разм. Прыводзіць у парадак, падпраўляць. Ладаваць збрую. □ — Ты ўчора прыходзіў да мяне? — стоячы на праходзе, спытаў Андрэйка, калі Паўлік пачаў ладаваць кнігі ў парце.Краўчанка.// Роўна, парадкам укладваць. У кожным двары выцягвалі косы, граблі, ладавалі ў вазы.Мележ.//Збіраць, рыхтаваць, укладваць. У дарогу збіралася ледзь не ўся вёска — кляпалі косы, ладавалі торбы, падмазвалі каламаззю восі, падганялі хамуты і вупраж.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жне́йка, ‑і, ДМ жнейцы; Рмн. жнеек; ж.
1.Ласк.да жняя; тое, што і жняя. Белыя постаці жнеек-сялянак ныраюць у залатым моры даспелага жыта.Колас.Сама сябе жнейка б’е, калі нячыста жне.Прыказка.
2. Тое, што і жняярка. Час гамонку пачынаць з густымі каласамі, Дзе жнейкай, Дзе касой збіраць, Дзе вострымі сярпамі.Броўка.На двары, пад дашчатым павевам, у рад стаяць новенькія, толькі што прывезеныя жнейкі, касілкі, малацілкі.Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)