макры́ца, -ы, мн. -ы, -ры́ц, ж.
1. Невялікая ракападобная жывёліна з вялікай колькасцю ножак, якая жыве ў сырых месцах.
2. толькі адз. Аднагадовае пустазелле з паўзучым сцяблом і дробнымі белымі кветачкамі, якое расце ў сырых месцах.
|| прым. макры́цавы, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ка́ня, -і, мн. -і, -яў, ж.
1. Драпежная птушка сямейства ястрабіных, якая жыве на балотах, сырых лугах, крык якой нагадвае слова «піць»; сарыч, канюк.
Плачуць кані над балотам, просяць піць.
2. Назва кнігаўкі ў некаторых мясцовасцях Беларусі (разм.).
Енчыць, як к. на дождж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бабёр, -бра́, мн. -бры́, -бро́ў, м.
1. Жывёліна атрада грызуноў, якая звычайна жыве ў лесе каля рэк і вадаёмаў.
2. Футра гэтай жывёліны, а таксама адзенне з такога футра.
Хадзіць у бабрах.
|| прым. бабро́вы, -ая, -ае.
Бабровая хатка.
Б. запаведнік.
Бабровая шапка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абыва́цель, -я, мн. -і, -яў, м.
1. Сталы жыхар якой-н. мясцовасці (уст.).
А. горада.
Сельскі а.
2. Чалавек, які жыве дробнымі асабістымі інтарэсамі.
Ператварыцца ў абывацеля.
|| ж. абыва́целька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек.
|| прым. абыва́цельскі, -ая, -ае.
А. настрой.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Паразі́т ’расліна або жывёліна, якая жыве на паверхні або ў сярэдзіне іншага арганізма і корміцца за яго кошт; той, хто жыве з чужой працы; дармаед’ (ТСБМ). Ст.-бел. параситъ (пасоритъ) ’дармаед’, 1622 г. < ст.-польск. parazyt, pasorzyt < лац. parasītus, грэч. παράσιτος (Булыка, Лекс. запазыч., 127). Сучаснае бел. слова, відаць, праз рус. парази́т, якое праз ням. Parasit або франц. parasite ўзыходзіць да той жа лацінскай крыніцы (гл. Фасмер, 3, 203).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дунга́не, ‑ган; адз. дунганін, ‑а, м.; дунганка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. дунганкі, ‑нак; ж.
1. Найбольш шматлікая група кітайскай народнасці хуэй, якая жыве ў Паўночна-Заходнім Кітаі.
2. Народнасць, якая жыве ў Казахскай і Кіргізскай ССР і гаворыць на дунганскай мове (перасялілася ў 19 ст. з Кітая).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запе́чны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца або жыве за печчу. Запечны абібок — наш кот Цімох — .. шчасліва мурлыча пад промнямі ласкавага сонца. Брыль. // перан. Які жыве бязвыезна ў сваёй мясцовасці, не ведае свету. — Я табе скажу, ты чалавек запечны, ты ціха жыў век у Сумлічах, пакуль на вайну не пайшоў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Пу́таўка (пу́тоўка) у выразе нема путоўкі — пра адсутнасць карысці, выніку (ТС). Да пуць ’дарога; лад, парадак’ (Нас.), параўн. без пуця жыве ’бесталкова’ (Ян.) і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падалікатне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць, зрабіцца далікатным, далікатнейшым. Твар падалікатнеў — што значыць у горадзе хлопец жыве, вучыцца! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падгаро́дны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які жыве або знаходзіцца, змяшчаецца каля горада, непадалёку ад горада; прыгарадны. Падгародныя жыхары. Падгародныя калгасы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)