смара́гдавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да смарагду. Смарагдавы колер. // Зроблены са смарагду; са смарагдам. Смарагдавы пярсцёнак. Смарагдавая брошка.
2. Падобны на смарагд, такі, як у смарагду. Заглядае бярозка ў акно, уся прасякнутая сонцам, стройная і светлая ў сваім смарагдавым убранні. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
увары́цца, уварыцца; зак.
1. Дайсці да поўнай гатоўнасці (пра стравы, якія гатуюцца кіпячэннем). Сабіна з цікавасцю глядзела ў акно. Яна бачыла, як Сабастыян сам сёрбаў лыжкай юшку, спрабуючы, ці ўварыліся грыбы. Сабаленка.
2. Паменшаць у вазе, аб’ёме ад уварвання. Многа ўварылася мяса.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
window
[ˈwɪndoʊ]
n.
1) акно́ n.
2) шы́ба f.
3) аке́нца n. (на по́шце, у ба́нку, у канвэ́рце для а́драсу)
4) вітры́на f
5) аке́нца n. (на экра́не кампу́тара)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
чо́ртаў, ‑ава.
1. Які мае адносіны да чорта, належыць яму. — Вось чортава стварэнне!.. Мусіць, я сапраўды баязлівец, калі нават вароны спалохаўся, — падумаў Валодзя. Ваданосаў. Пекла ўсё ўшчэнт разбіта, знікла чортава ўся світа. Дубоўка.
2. Разм. Вельмі дрэнны, непрыемны; пракляты. Няўжо .. [Барыс] не разумее, што Усевалад мог бы век не бачыць гэтага чортавага пітва, абы толькі якую хвіліну пабыць з Галінак? Скрыган.
3. Разм. У спалучэнні са словамі, якія абазначаюць вялікую колькасць, ужываецца для іх узмацнення. Да чортавай гібелі. Чортава процьма.
•••
Чортава акно гл. акно.
Чортава вока гл. вока.
Чортава душа гл. душа.
Чортаў сын гл. сын.
Чортаў тузін гл. тузін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Надабе́нь, надобе́нь — слова з няясным значэннем у архаічнай формуле сватання без сватоў; жаніх ідзе з вязкай лапцей за плячыма, падыходзіць пад акно хаты маладой і пытаецца: «Надобе́нь толубень? А як недоўбень, то я дале подоўбень» (ТС). Хутчэй за ўсё зашыфраваны па этычных матывах выраз з прапановай прыняць у прымы, у такім разе надобе́нь да на́добе ’патрэбна, патрэбен, трэба’, параўн. рус. на́добень ’неабходная ў хаце рэч’. Гл. таксама на́даўбень, надоба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
overlook [ˌəʊvəˈlʊk] v.
1. не заўважа́ць, прапуска́ць, прагле́дзець;
I overlooked that possibility. Я прагледзеў гэтую магчымасць.
2. не звярта́ць ува́гі, ігнарава́ць, глядзе́ць праз па́льцы
3. выхо́дзіць на/у (пра вокны);
The window overlooks the bay. Акно выходзіць на заліў.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
невыме́рны, ‑ая, ‑ае.
Які не паддаецца вымярэнню, вельмі вялікі. Я пераводжу позірк на акно. За ім — невымерная глыбіня чыстага неба, ажно ўваччу балюча робіцца ад яго яркай блакітнасці. Шамякін. Калі Дзямід Сыч вярнуўся па папялішча роднай вёскі, сэрца яго ўздрыганулася ад невымернай жальбы. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прачака́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак., каго-чаго.
Доўга пачакаць; стаміцца ад доўгага чакання. Усе прачакаліся дзеда з Петрыкам і рашылі абедаць без іх. Місько. Гнецца пад вясеннім ветрам бэз, Стукаючы ў шыбіны табе, Ты ж чакаеш, прачакалася даўно, Каб, нарэшце, я пастукаў у акно. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
síckern
vi (h, s) сачы́цца, прасо́чвацца; ка́паць
ein trübes Licht síckerte sich durch das Fénster — у акно́ прабіва́лася цьмя́нае святло́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
вы́біць, -б’ю, -б’еш, -б’е; -біты; зак.
1. каго-што. Ударам выдаліць; з боем выгнаць, адцясніць.
В. акно.
В. ворага з горада.
В. з каляіны (перан.: парушыць прывычны спосаб жыцця).
2. што. Ударамі ачысціць ад пылу.
В. дыван.
3. што. Ударамі зрабіць паглыбленне ў чым-н.; вычаканіць.
В. медаль.
4. што. Знішчыць градам, вытаптаць і пад. (пасевы, поле і г.д.).
Град выбіў жыта.
В. сцежку ў жыце.
5. што. З цяжкасцю дамагчыся атрымання чаго-н. (разм.).
В. дадатковыя сродкі.
|| незак. выбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)