Verbum

◎ Кудзёры ’кліны ў куртцы’ (Серб., Малч.). Утворана ад кідкі з дапамогай суфікса ‑ер. Параўн. доўгі > даўжэр, густы > гушчар (Сцяцко, Афікс. наз., 100, 137). Параўн. яшчэ кідэры (гл.). Пры гэтым прыметнік кідкі меў значэнне, атрыманае ў спадчыну ад кідаць з яго ткацкімі дэнататамі.

Маёнтак, маёнтык, мае́нток, маёнток ’зямельныя ўладанні памешчыка’, ’панскі двор, сядзіба’ (ТСБМ, Шушк., Лекс. і грам., Нас., Шат., Касп., Бяльк., ТС), яшчэ ст.-бел. маетокъ ’тс’ (1648 г.). Аднак пазней была ўспрынята польская форма majątek (Булыка, Запазыч., 195; Пальцаў, Лекс. і грам., 38).

*Вяргу́ля, вэргу́ля ’верхняя частка вулля-калоды’ (нараўл., Анох.). Укр. чарніг. варґуля ’гуз (на галаве)’. Узыходзіць да хойн., браг. варгу́ля, варґу́ля ’нарасць на дрэве, якую адрэзвалі і накрывалі ёю калоду-вулей’ (Г. А. Цыхун, вусн. паведамл.). З польск. warga, wargula ’губа’. Гл. яшчэ вургу́ль.

Вінава́йца ’вінаваты, які абвінавачваецца, віноўнік’ (Шат., КТС), ст.-бел. виновайца ’тс’ (1580 г.); ’даўжнік’ (Гарэц., Др.-Падб., Яруш., Нас.). Запазычана з польск. winowajca, ст.-польск. winowaćca ’віноўнік’ (Булыка, Запазыч., 64; Брукнер, 622); параўн. яшчэ польск. ’мужчына, які ашукаў дзяўчыну і з’яўляецца бацькам дзіцяці’.

Віспа ’нізкі пакаты пясчаны бераг’ (стол., Яшк.). Укр. виспа ’востраў’, польск. wyspa. Бел. лексема запазычана з польск. мовы (з пераносам значэння ’востраў’ → ’нізкі бераг’). Польск. wyspa Брукнер (639) суадносіць з дзеясловам suć, spę ’насыпаць’ (параўн. яшчэ рус. сопка, бел. сопка). Гл. вы́сып.

А́нгел ’анёл’ (КТС), слуц. бабр. ангал (Шн., Серб.), анголь (Машынскі, Uwagi). Як і рус., укр. а́нгел запазычана яшчэ ў ст.-рус. з ст.-слав. (Шанскі, 1, А, 105–106), дзе з ст.-грэч. ἄγγελος, адкуль і ст.-бел. аггелъ (Александрыя). Гл. анёл.

Апала́нт, пала́нт ’гульня, падчас якой удзельнікі спаборнічаюць ва ўменні далей паслаць кароткую палку’ (Янк. II). З польск. palant ’лапта’ < італ. palla ’шар, галка’, pallare ’гуляць у мяч’ (Брукнер, 391). Параўн. яшчэ ўкр. ополоничок ’дзіцячая гульня’. Гл. Супрун, Веснік БДУ, 1971, 3, 73.

Баркі ’віціны’ (Шн.). Бясспрэчна, таго ж паходжання, што і рус. ба́рок, укр. ба́рок (мн. ба́рки) ’дручок у возе, ворчык’ (а гэта запазычанне з польск. bark ’ворчык; плячо’; аб паходжанні польск. слова гл. Брукнер, 17; Слаўскі, 1, 27). Параўн. яшчэ Булыка, Запазыч., 37.

Барсу́к (БРС, Яруш., Сцяшк. МГ). Рус. барсу́к, борсу́к, укр. бо́рсук, польск. borsuk і г. д. Запазычанне з цюрк. моў (тур. і г. д. borsuk, тат. bursyk, barsyk; літаральна ’шэры’). Фасмер, 1, 128; Слаўскі, 1, 39. Параўн. яшчэ Шанскі, 1, Б, 48–49.

Басала́й ’нягоднік, нахабнік’ (Гарэц., Нас., Яруш.), бысыла́й ’нягоднік, абібок, гультай’ (Бяльк.). Рус. басала́й. Гэта апошняе Фасмер (1, 130) лічыць магчымым выводзіць ад рус. бас, бась ’аздабленне’ і ла́ять. Няпэўна. Параўн. яшчэ Львоў, Зб. Петравічу, 318–320, дзе прыводзяцца некаторыя меркаванні адносна паходжання слова.