*Расто́пша, росто́пша ’дуброўка серабрыстая, Potentilla argentea L.’ (лельч., Нар. лекс.), параўн. укр.ростопша́ ’растаропша, Silybum marianum L.’. Няясна; магчыма, звязана з папярэднім словам з-за разложыстасці расліны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўкачы́1 (талкачэ́) ’галушкі з талакна’ (гродз., Сл. ПЗБ). Відаць, да таўкці, таўчы, гл.
Таўкачы́2 ’фальбоны’ (Жд. 1). З-за знешняга падабенства да таўкач1, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
o
I
1. а) цераз, праз;
mieszkać o ścianę — жыць цераз (праз) сцяну;
б) у;
o trzy (kwadranse) na dwunastą — у адзінаццаць гадзін сорак пяць мінут або без чвэрці дванаццаць;
в) за, на;
o kilka kroków — за некалькі крокаў;
dom widać o dwa kilometry stąd — дом відаць за два кіламетры адгэтуль;
wyższy o pół głowy — вышэйшы на паўгалавы;
omylić się o dwa złote — памыліцца на два злотыя;
o mało nie ... — за малым не ...;
г) за, аб, праз; пра;
walczyć o wolność — змагацца за свабоду;
prosić o pomoc — прасіць дапамогі;
dbać o dzieci — клапаціцца пра дзяцей;
gniewać się o co — злавацца праз што (з-за чаго);
krzyczeć o byle co — сварыцца з-за глупства (дробязі);
2. а) аб; пра;
myśleć (pamiętać) o czym — думаць (памятаць) аб чым (пра што);
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ску́рчаны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад скурчыць.
2.узнач.прым. Які згорбіўся, сціснуўся. За бортам чоўна, у глыбі вады, нерухома стаяла вялізнае барвовае полымя, а злева за ім — скурчаная постаць Васіля.Савіцкі.Насустрач нам ідзе скурчаны дзядок з сівою бародкаю, з кійком у руцэ.Арабей.— Трубі пад’ём! — параіў адзін з разведчыкаў і таксама спыніўся каля скурчанага, з нагамі і галавой захутанага ў шынель чалавека.Кулакоўскі.
3.узнач.прым. Сагнуты, падагнуты, пакалечаны. Скурчаныя пальцы.. [Пракопа] болей не разагнуцца.Вітка.Сотнікаў пераскочыў цераз яго [лейтэнанта] цела, ледзь не наступіўшы на яго сутаргава скурчаную руку, з якой.. выпаў у пясок маленькі, з палец, ножык.Быкаў.
4.узнач.прым. Які зрабіўся няроўным, пагнутым; скручаны. Вецер гоніць лісцік, Скурчаны, счарнелы.Галіноўская.У іхняй [на радзіме Манга] старонцы былі толькі рэдкія скурчаныя дрэвы.Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Завіха́цца ’спяшацца працаваць’ (Жд. 3). Рус.пск.завиха́ться ’качацца’, бранск. ’ламацца, вярцецца, мітусіцца’. Ад віхаць (гл.) з прэфіксам за‑ і постфіксам ‑ца (< -ся).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Клу́тчык ’кіёчак у клешні ніта, у вале ткацкага станка, за які прымацоўваецца пража ці палатно’ (З нар. сл.). Да ключ (гл.). Гл. ключках.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Навучыце́лька ’настаўніца’ (шчуч., Сцяшк. Сл.). Запазычанне зпольск.nauczycielka ’тс’, пра што сведчыць перш за ўсё націск на другім складзе ад канца слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перае́сца ’спалохацца’ (шчуч., Сцяшк. Сл.) у сказе: нехта за мной гнаўся, то на́чыста перае́лася. Зпольск.przejąć się ’ўзяць да сэрца, узрушыцца, занепакоіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Путры́ш ’шворан’ (слонім., Сл. ПЗБ). Няясна; як тэхнічная дэталь хутчэй за ўсё запазычана з нямецкай, параўн. с.-в.-ням.puterich ’шланг’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
«ЛА́ДА»,
прыватнаўласніцкі герб, якім у Польшчы, Літве, Беларусі і на Украіне карысталася больш за 100 родаў, у т.л. Валіцкія, Заблоцкія, Завістоўскія, Кладніцкія, Ліпскія, Наскоўскія. Мае ў чырв. полі выяву сярэбранай падковы рагамі ўніз, на ёй залаты кавалерскі крыж, па баках сярэбраныя стрэлы наканечнікамі ўніз. Клейнод — над прылбіцай з каронай палова каранаванага льва з мячом у правай лапе. Існуюць варыянты герба з блакітным полем, з павернутымі ўверх стрэламі і інш. Вядомы зпач. 15 ст.
