odwód, ~odu

odw|ód

м. запас, рэзерв;

w ~odzie — на ўсякі выпадак, у запас;

ma argument w ~odzie — у яго ёсць (ён мае) аргумент у запасе

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

wénnschon

cj хоць (і)

~! — ну і што ж!, няха́й!, гэ́та не ма́е значэ́ння!

◊ ~, dénnschon — ≅ уле́з у дугу́ – не кажы́: не магу́; рабі́ць – дык рабі́ць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

wúrzeln

vi

1) пуска́ць карэ́нне, укараня́цца

2) (in D) перан. карані́цца (у чым-н.)

wir háben féste gewúrzelt — разм. мы папрацава́лі як ма́е быць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Бо́лька ’болька, рана’ (Бяльк., Шат., Касп., Нас. і інш.). Утварэнне ад bolěti (гл. бале́ць). Гэта слова, відавочна, праславянскае і мае адпаведнасці ў кашуб., балг., серб.-харв., мак. мовах. Падрабязна Мартынаў, Бел.-польск. ізал., 92–93.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гарэ́лы 1: «Горѣлаго шелига не стоишь» (Нас.). Насовіч мяркуе, што гарэ́лы ў гэтым сэнсе мае сувязь з гале́лы ’шелег (манета)’, гл.

Гарэ́лы 2 ’карычневы, руды’ (Сл. паўн.-зах.). Па паходжанню метафара: ’абгарэлы’ — ’абгарэлы, карычневы’ — ’карычневы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Капіта́н ’афіцэрскае званне’, ’асоба, якая мае гэта званне’, ’камандзір судна’, ’кіраўнік спартыўнай каманды’, ст.-бел. капитанъ (пач. XVII ст.). Запазычана са ст.-польск. kapitan (Булыка, Запаз., 138), якое з с.-дац. capitāneus ’галоўны’ < caput ’галава’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Насаке́рыцца ’накіравацца, намерыцца нешта зрабіць (экспр.)’ (Цых.). Да сапёра ’дыял. сякера’; наўрад ці мае сувязь з серб.-харв. nasokėriti, nasökerim ’скрывіць, сагнуць’ (RHSJ); няяснага паходжання, магчыма, да *sokb, *sočiti ’паказваць’; параўн. балг. насика ’кірунак, напрамак’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Начва́ч ’пузан; абжора’ (Цых.; зэльв., Жыв. сл.; клец., Нар. лекс.; карэл., Янк. 1). Відаць, ад ночвы ’начоўкі’: ’які мае жывот, як ночвы’ ці ’які з’ядае поўныя ночвы ежы’, суфіксацыя пад уплывам пузач, брухач і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пасява́ць ’сеяць (доўга)’, ’высяваць’ (Ян.). Дуратыўны дзеяслоў, утвораны ад сеяць (гл.); пашырэнне суфікса ‑ва‑ ў сувязі з тым, што аснова дзеяслова заканчваецца на галосны (параўн. быць — бываць, чуць — чуваць). Прыстаўка па‑ тут мае значэнне ’вы-’.⇉/

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Туля́ч ‘месяц’ (Сцяшк. Сл.), ‘бадзяга’ (Я. Купала). У выніку семантычнага пераносу ‘бадзяга’ > ‘месяц, які ў хмарах блукае па небе’; варыянтнае да тула́ч (гл.), параўн. ст.-бел. тулаючий і туляючийся ‘які не мае сталага месца’ (ГСБМ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)