запаленне языка. Прычыны хваробы: інфекцыі, паталогія ўнутр. органаў, кроваўтваральнай і сардэчна-сасудзістай сістэмы, парушэнні абмену рэчываў. Адрозніваюць гласіт дэскваматыўны, геаграфічны, складкаваты, чорны (валасаты) язык, ромбападобны гласіт.
Пры дэскваматыўным гласіце бывае смыленне, сверб языка, ярка-чырвоныя палосы і плямы. Для геагр. гласіту характэрна чаргаванне на языку ярка афарбаваных участкаў з арагаваннем смакавых сасочкаў (падабенства да геагр. карты). Складкаваты язык — прыроджаная анамалія формы і памераў языка (глыбокія падоўжаныя або папярочныя складкі). Чорны язык найчасцей бывае ў мужчын (на спінцы і ў цэнтры языка ніткападобныя сасочкі падаўжаюцца і набываюць светла-карычневы ці чорны колер). Ромбападобны гласіт (прыроджаная паталогія развіцця языка) — участак слізістай абалонкі языка ромбападобнай формы, не мае смакавых сасочкаў. Лячэнне: устараненне прычын, што выклікаюць гласіт; ромбападобны гласіт і складкаваты язык лячэння не патрабуюць.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Буслы (сям. птушак) 2/484, гл. Белы бусел, Чорны бусел
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Серпакры́жнік ‘кажан’ (свісл., Шатал.). Да серп і асновы ‑крыжыць ‘рэзаць’, якая ў чакрыжыць (гл.); відаць, ‘крылы, якія “выразаны” ў форме сярпа’. Параўн. серпокры́л ‘чорны стрыж’ (ПСл).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Schwarz
n - i -es чо́рны ко́лер
éine Frau in ~ — жанчы́на ў чо́рным убра́нні [стро́і]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Во́ўчыя ягады ’расліна, Daphine’ (БРС, Бяльк., Кіс.); ’паслён чорны’ (Касп.). Рус.волчьи ягоды, укр.вовчі ягоди, польск.wilcza jagoda. Гл. ягады. Аб матывах намінацыі гл. воўчае лыка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кос ’чорны дрозд’ (Маш.). Укр.кіс ’тс’, рус.кос ’шпак’, балг.кос ’чорны дрозд’, серб.-харв.ко̑с, славен.kós ’тс’, польск.kos, чэш.kos, славац.kos, в.-луж.kos, н.-луж.kos ’тс’. Да прасл.kosъ, калі прыняць думку аб генетычнай сувязі з kosъ ’косы’ (Ваян, RÉS, 35, 94–95). Этымалогія гэта цалкам адвольная. Таксама цяжка адказаць на пытанне, ці звязана генетычна *kosъ з літ.šėše ’тс’ (Брукнер, 259) (параўн. прасл.kosa і ст.-інд.śásati ’рэжа’). Але найбольш верагодным здаецца вывядзенне славянскіх паралелей з прасл.kopsъ (Мейе, MSL, 18, 171–172), якое, аднак, мы лічым палеабалканізмам у праславянскай мове: ст.-грэч.κόψιχος κόσσυφος ’чорны дрозд’. Кноблах (Glotta, 57, 1—2, 76–77) звязвае абедзве назвы са ст.-грэч.κόπτω ’капаць’ і прасл.kopati.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
меланафо́ры
(ад гр. melas, -anos = чорны + -фор)
пігментныя клеткі ў амфібій, размешчаныя ў эпідэрмісе і ўласна скуры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ГЕМАТАКСІЛІ́Н
(ад гемата... + грэч. xylon драўніна),
фарбавальнік расліннага паходжання. Атрымліваюць экстракцыяй эфірам з драўніны кампешавага дрэва. Выкарыстоўваюць у мікраскапічнай тэхніцы для афарбоўкі раслінных і жывёльных тканак у сіні і сіня-чорны колер.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Гайсцер ’бусел чорны’ (Мат. Гом., 3, Інстр. II), га́йсцёр ’Ciconia nigra’, гайстр, гайсцёр ’Ciconia nigra L., бусел чорны; Ciconia ciconia L., бусел белы’, га́йстра ’назва птушкі’ (Сержп. Грам.). Параўн. укр.га́йстер ’бусел’ (Лысенка, ССП, Лысенка, СПГ, Грынч.). Гэта слова запазычана з польск.дыял.hajster а гэта з ням.дыял.Heister ’тс’. Гл. Цімчанка, 1, 501 (ва ўкр. мове слова вядома з XVIII ст.); Фасмер, 1, 64; Рудніцкі, 532. Агляд этымалагічных версій назваў бусла гл. Клепікава, ВСЯ, 5, 149–158.