прахрыпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.
1. Утварыць хрыплы гук. // што і без дап. Сказаць, прапець што‑н. хрыплым голасам. Палагея падняла галаву і сонным голасам прахрыпела: — Клаўся б ты, стары, спаць. Шамякін.
2. Разм. Прабыць ахрыплым, прастуджаным некаторы час. Прахрыпець два тыдні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэзь, ‑і, ж.
Рэзкі, востры боль. Праўда, у апошні час дзядзька нібы паправіўся: не скардзіцца на рэзь у жываце, есць з апетытам. Жычка. Не хацелася і спаць, хоць у вачах адчувалася рэзь ад бессані, бы ў іх хто насыпаў дробненькага-дробненькага пяску. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́ня, ‑і.
1. м. і ж. Разм. Чалавек, які любіць спаць, многа спіць. — А дзе Ліда? — Спіць яшчэ. — О-о, соня, — нібы здзівіўся.. [Васіль] і падышоў да ўваходу ў другі пакой. Федасеенка.
2. ж. Невялікая жывёліна атрада грызуноў, якая праводзіць зіму ў спячцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упо́кат, прысл.
Разм. Адзін пры адным, у беспарадку, як папала (ляжаць, спаць і пад.). Хлопцы спалі на нарах у кутку ўпокат і трымаліся адной сям’ёй у працы і ў барачным жыцці. Пестрак. Ляжаць упокат зваленыя сосны, Галлё і друз паскіданы ў лаўжы. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уле́гчыся
1. sich hínlegen, sich níederlegen;
уле́гчыся спаць schláfen [zu Bett] géhen*;
2. (пра буру, вецер, гнеў і г. д.) sich légen, náchlassen* vi, sich berúhigen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
завалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца; зак.
1. Упасці за што-н.
Капялюш заваліўся за шафу.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абваліцца, абрушыцца.
Калодзеж заваліўся.
3. Упасці, не ўстаяўшы на нагах.
Паслізнуцца і з.
4. Улегчыся, залегчы (разм.).
З. спаць.
5. Бесцырымонна зайсці, заявіцца куды-н.; уваліцца (разм.).
У хату заваліліся няпрошаныя госці.
6. чым. Атрымаць або мець з лішкам (разм.).
З. ўраджаем бульбы.
Садавіны там — хоць заваліся.
|| незак. зава́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пале́гчы, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -ля́жа; -ля́жам, -ля́жаце, -ля́гуць; палёг, -лягла́ і -ле́гла, -лягло́ і -ле́гла; зак.
1. Легчы (пра многіх).
Дзеці палеглі спаць.
2. (1 і 2 ас. адз. і мн. не ўжыв.). Прыгнуцца сцяблом да зямлі (пра злакі).
Жыта палягло.
3. перан. Загінуць, быць забітым (пра многіх).
У тым баі палягло многа салдат.
|| незак. паляга́ць, -а́е (да 2 знач.; спец.); наз. паляга́нне, -я, н. (да 2 знач.; спец.).
Паляганне пасеваў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
retire
[rɪˈtaɪr]
v.
1) пакіда́ць слу́жбу, заня́так; ісьці́ або́ пасыла́ць на пэ́нсію
2) адасабля́цца
to retire into oneself — замкну́цца ў сабе́
She retired to a convent — Яна́ пайшла́ ў манасты́р
3) здыма́ць з абаро́ту (пашко́джаныя банкно́ты)
4) адступа́ць (пра во́йска)
5) кла́сьціся спаць
We retire early — Мы ра́на кладзе́мся спаць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
bobak
м. заал. байбак (Marmota bobac Mull.);
spać jak bobak уст. спаць як сурок
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
нааддзіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Ададраць нейкую колькасць чаго‑н. Пасля пахавання, увечары, вярнуўшыся з папялішча школы, мы зноў сядзелі ўдвух з дзядзькам Яўменам на яго дворышчы на тых дошках, што нааддзіралі былі з платоў і на якіх збіраліся надоечы класціся спаць. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)