эктапла́зма
(ад экта- + плазма)
перыферычны слой цытаплазмы клетак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
звастры́ць, звастру, звострыш, звострыць; зак., што.
1. Зняць няроўнасць або верхні слой якой‑н. паверхні тачыльным інструментам. Звастрыць шчарбіну на нажы.
2. Вострачы, зрабіць тонкім, вузкім (пра лязо).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сто́лка ‘слой, пласт, складка чаго-небудзь’, у адну (дзве, тры) столкі — у адзін (два, тры) разы (ТСБМ), ‘слой, частка, пасма’ (Шат., Касп., Варл., Бяльк., Сцяшк., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), ‘пасма (валасоў)’ (Мат. Гом.), сто́лка, ство́лка, ста́лка ‘тс’ (ЛА, 4), сто́лька, столь ‘тс’ (Сл. ПЗБ), сто́ля ‘тс’ (там жа). Да сцяліць з чаргаваннем е/о ў корані, параўн. стол, столь. Гл. яшчэ сталка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прамасло́іна, прамаслойна (аб дрэве) (Мат. Гом.). Рус. пря‑ мослой, прямослойна ’дрэва з роўнымі, не звітымі слаямі’. Да прамы і слой (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВЕ́РХНЯЯ МА́НТЫЯ,
абалонка Зямлі, якая знаходзіцца паміж зямной карой і ніжняй мантыяй. Аддзяляецца ад кары Махаровічыча паверхняй, ніжняя граніца невыразная, на глыб. каля 900 км. У рэчыве верхняй мантыі пераважае алівін. Верхні слой верхняй мантыі (субстрат) разам з зямной карой утварае літасферу, пад якой залягае астэнасфера, ніжняя частка (глыбей за 400 км) — слой Галіцына, які характарызуецца інтэнсіўным нарастаннем скорасці сейсмічных хваль. У верхняй мантыі развіваюцца працэсы, з якімі цесна звязаны тэктанічныя рухі, магматызм, вулканізм, метамарфізм зямной кары, утварэнне карысных выкапняў.
т. 4, с. 112
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
габлява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; незак., што і без дап.
Зразаць тонкі слой з паверхні драўніны пры апрацоўцы яе гэблем, рубанкам.
Г. дошку.
|| зак. вы́габлеваць, -люю, -люеш, -люе; -люй; -леваны.
|| наз. габлява́нне, -я, н. і габлёўка, -і, ДМ -лёўцы, ж.
|| прым. габлява́льны, -ая, -ае.
Г. інструмент.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ко́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Зацвярдзелы верхні слой чаго‑н. Ледзяная корка. □ Цяпер ужо не адзін Алесь шнураваў па снезе, ломячы шчыльную корку шарону. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тры́плекс, ‑у, м.
1. Склеенае трохслойнае безасколачнае шкло, пракладкай у якім з’яўляецца слой празрыстай пластмасы.
2. Назва розных канструкцый, саставаў, працэсаў, якія складаюцца з трох самастойных частак, элементаў, стадый.
[Ад лац. triplex — трайны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАЛАЛЕ́ДЗІЦА,
тонкі слой лёду на зямной паверхні, не пакрыты снегам. Утвараецца пасля адлігі, дажджу або імжы пры раптоўным пахаладанні або пры выпаданні ці асяданні вадкіх атм. ападкаў на пераахалоджаную паверхню (гл. Галалёд).
т. 4, с. 449
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Пры́падзь 1 ’закалец — сыры, недапечаны слой хлеба каля ніжняй скарынкі, які ўзнікае пры неналежным выпяканні’, пры́падлівы ’з закальцам, як бы трохі прылеплены да поду’ (Нас.). Магчыма, перанос значэння з наступнага слова — ’сыры слой у хлебе, як глей’, але не выключана і незалежнае ўтварэнне ад прыпада́ць з семантычнай матывацыяй: ’нізкі; які не падняўся; злеглы’ і да т. п.
Пры́падзь 2 ’слой глеістай зямлі; падзол’ (Нас., Байк. і Некр., Варл.), пры́падлівы ’глеісты, з падзолам’ (Нас.), прыпа́длівый ’вільготны, злеглы (аб зямлі)’ (Бяльк.). Рус. зах. при́падь ’падзолістая глеба’, смал., цвяр. припа́дливый ’зацвярдзелы (пра зямлю, глебу)’, укр. при́падь ’нізіннае месца; чарназём з гразкай глінай’, припа́дливый ’нізінны’. Да прыпадаць 1 ’нахіляцца, прыціскацца’, ’шчыльна прылягаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)