Про́шча1 ’месца (крыніца, камень) у лесе, сярод балота, надзеленае надзвычайнай сілай; святое месца’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Шат., Касп., Доўн.-Зап.), ’капліца’: абракацца хадзілі людзі ў прошчу (светлаг., SOr, 39, 356); ’багамолле’ (Нас.). Укр.про́ща ’паломніцтва; адпушчэнне грахоў; надмагільная прамова’, рус.про́ща ’адпушчэнне грахоў, цудоўнае выздараўленне’, ст.-рус.проща ’тс’. Паводле Фасмера (3, 387), узыходзіць да *prostja ад prostъ (гл. просты), першапачаткова ў значэнні ’вольны’, параўн. ст.-бел.простый ’свабодны, вольны’, у тым ліку ’вольны ад хваробы, грахоў’, чэш.prostiti ’вызваліць’, ст.-рус.простити ’зрабіць здаровым’, укр.прости́ти ’дараваць’, што паўплывала на першасную семантыку слова (гл. ЕСУМ, 4, 606).
Про́шча2 ’неахайніца’ (Касп.). Этымалагічна ўзыходзіць да просты (гл.), г. зн. ’непрыбраная, недагледжаная жанчына’; да семантыкі параўн. проставалосая ’з непрычасанымі валасамі на галаве’, да фанетыкі ст.-бел.прощъ ’проста, прама’. Параўн. яшчэ прасцяк, прастуха і да т. п.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
fire1[ˈfaɪə]n.
1. аго́нь, по́лымя;
2. пажа́р;
put out the fire тушы́ць пажа́р
3. во́гнішча, касцёр
4. страляні́на, стральба́
♦
between two fires памі́ж двух агнёў;
play with fire гуля́ць/жартава́ць з агнём;
a speech full of fire палымя́ная/па́лкая прамо́ва;
be on fire гарэ́ць, быць у агні́;
catch fire загара́цца;
set fire to smth. падпа́льваць што-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
яго́прамо́ва ~лі́ла слухачо́ў — его́ речь зажгла́ (воодушеви́ла, воспламени́ла) слу́шателей;
з. жада́нне — заже́чь жела́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГУ́ТАРКА,
мастацка-публіцыстычны, найчасцей ананімны твор, у якім ставяцца актуальныя пытанні нар. жыцця ці грамадскай маралі; жанр бел. літаратуры 19 ст. Гутаркі найб. пашырыліся ва ўмовах актывізацыі вызв. барацьбы народа, асабліва напярэдадні сял. рэформы 1861 і паўстання 1863—64 («Гутарка Данілы са Сцяпанам», «Вось цяпер які люд стаў», «Гутарка двух суседаў» і інш.). Пазней гутарку выкарыстоўвалі рэв. народнікі для прапаганды сваіх ідэй. Напісаныя ў белетрызаванай форме або ў форме размовы 2 ці больш асоб, гутаркі тлумачылі простаму народу праблемы грамадскага жыцця, вострай крытыкай існуючага ладу ўздзейнічалі на яго свядомасць. Папулярнасць і сац. дзейснасць жанру гутаркі выкарыстоўвалі і рэакц. аўтары для прапаганды афіц. ідэалогіі і палітыкі самаўладдзя («Прамова Старавойта да сялян аб свабодзе» Ф.Блуса, «Бяседа старога вольніка з новымі пра іхняе дзела» А.Кісяля). У канцы 19 ст. гутарка страціла сваю грамадскую пафаснасць і набыла дыдактычны характар, сац. праблематыка саступіла месца маральным павучанням. У пач. 20 ст. як жанр паступова знікла.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бяско́нцы, ‑ая, ‑ае.
1. Бязмежны, бяскрайні, без канца і пачатку. Недзе ў бясконцым блакіце неба курлыкалі жураўлі.Гамолка.
2. Надзвычай доўгі, працяглы. Бясконцая прамова. Бясконцы шлях. Бясконцая ноч. □ [Вася:] — Я не спаў, добра памятаю, што не спаў, але сніў сны, бясконцыя, цяжкія, жудасныя.Шамякін.// Бесперапынны, няспынны. Бясконцым патокам у гумны Снапы залатыя плылі...Панчанка.// Які ніколі не канчаецца, не змаўкае, працяглы. З вышыні на зямлю лілася бясконцая песня нябачных жаваранкаў.Алешка.
3. Вельмі моцны, нязмерны па сіле праяўлення, па велічыні. У яго [Ляткоўскага] голасе была тая бясконцая радасць жыцця, якую толькі і можна выказаць песняй.Вітка.
4. Які маецца ў вялікай колькасці; шматлікі. Дзе б гэта магло быць? У Мінску? Ці ў адной з гэтых бясконцых вёсак, у якіх пабываў.. [Павел], крочачы па доўгіх франтавых дарогах?Васілёнак.Школа акуналася ў новае жыццё, поўнае бясконцых цікавых таямніц.Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
fiery
[ˈfaɪəri]
adj.
1) распа́лены, мо́цна нагрэ́ты, гара́чы (пра печ)
2) напа́лены; агні́сты, бліску́чы (пра во́чы)
a fiery red — агні́стая чы́рвань
3) па́лкі, гара́чы
a fiery speech — па́лкая прамо́ва
4) гара́чы, запа́льчывы
a fiery temper — запа́льчывы хара́ктар
5) лёгкі на загара́ньне (пра газ)
6) Med. запа́лены струп, бо́лька f.
a fiery sore — запа́леная ра́нка
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
выступле́ннен.
1.Áuftreten n -s;
выступле́нне мас Aktiónen der Mássen;
выступле́нне хо́руÁuftritt des Chors [´ko-];
2. (прамова) Réde f -, -n, Ánsprache f -, -n; Áusführungen pl;
публі́чнае выступле́нне öffentliche Réde;
выступле́нне ў дэба́тах [дыску́сіі] Diskussiónsbeitrag m -(e)s, -träge;
3. (адпраўка) Áuszug m -(e)s, -züge, Ábmarsch m -(e)s, -märsche, Áufbruch m -(e)s, -brüche; вайск.тс.Áusrücken n -s, Ábrücken n -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
самазабыццё, ‑я, н.
1. Забыццё самога сябе, сваіх перажыванняў; лагоднае заспакаенне. Адзін я моўчкі ўдыхаю смольныя пахі, цішыню роднага краю, лаўлю вухам далёкі бусліны клёкат і думаю, думаю, аж да самазабыцця, пакуль да мяне не дакранулася чыясьці рука.Сабаленка.Пасля лазні і малінавага чаю з мёдам у Чабаноўскага наступіла тое лагоднае пачуццё самазабыцця, калі спіш і не спіш, а ўсё на свеце здаецца такім дарагім і родным, што, здаецца, туліў бы яго да млосных ад любві грудзей.Асіпенка.
2. Найвышэйшая ступень узбуджанасці, якая прыводзіць да забыцця самога сябе і ўсяго навакольнага. Любоўнае самазабыццё. □ Мая прамова пад зоркамі адрасу не мае. Я адчуваю, што магу любіць Стасю да самазабыцця.Навуменка.Не, напэўна, мала хто бачыў людзей, якія б так працавалі, — увішна, настойліва, амаль да самазабыцця.Ракітны.// Узрушанасць, расхваляванасць. Саша Красуцкі спалохаўся. Упершыню ў жыцці спалохаўся да самазабыцця, да агіднага, ганебнага ляскання зубамі і дрыжыкаў у каленях.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прывіта́ннеI
1.н. Gruß m -es, Grüße, Begrüßung f -, -en; Willkómmen(s)gruß m -es, -grüße, m -(e)s, -e, Willkómmen n, m -s, - (прысустрэчыгосцяі г. д.); Grúßbotschaft f -, -en, Begrüßungsschreiben n -s, -, Grúßschreiben n -s, - (упісьмовайформе);
2. (прывітальнаяпрамова) Grúßansprache f -, -n, Begrüßungsansprache f, Begrüßungsrede f -, -n, Empfángsrede f -, -n;