раз’е́хацца, -е́дуся, -е́дзешся, -е́дзецца; -е́дзься; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакінуць месца знаходжання, ад’язджаючы ў розныя месцы.
Госці раз’ехаліся па хатах.
2. Перастаць жыць разам (разм.).
3. Праязджаючы па адным шляху насустрач адзін аднаму, размінуцца.
4. Не зачапіць, аб’ехаць адзін аднаго пры сустрэчы.
Машынам цяжка р. на вузкай дарозе.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Слізгаючы па гладкай, коўзкай паверхні, рассунуцца ў розныя бакі.
Ногі раз’ехаліся на лёдзе.
6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разваліцца ад доўгага ўжытку (разм.).
Табурэтка раз’ехалася.
|| незак. раз’язджа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. раз’е́зд, -у, М -дзе, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Жыві́ць ’быць крыніцай дзейнасці’. Рус. живи́ть ’даваць жыццё, бодрасць’, укр. живи́ти ’забяспечваць жывыя арганізмы неабходнымі речывамі, падтрымліваць, натхняць’, польск. żywić ’забяспечваць арганізм’, ’адчуваць нешта’, уст. ’аставіць кагосьці пры жыцці’, в.-луж. žiwić ’карміць, харчаваць’, чэш. živiti ’карміць’, славац. živiť ’карміць, забяспечваць усім патрэбным’, славен. živíti ’харчаваць, утрымліваць’, серб.-харв. жи́вити ’жыць’. Ст.-слав. живити ’ажывіць’, ’пакінуць жывым’, ’жыць з чагосьці’. Ст.-рус. живити ’даваць жыццё’ (1096 г.); зажыўляць, гаіць (1585 г.); здабываць сродкі існавання (XI–XII стст.)’. Прасл. утварэнне дзеяслова ад прыметніка *živ‑ (гл. жывы) з суфіксам *‑i‑ti, першапачатковае значэнне ’рабіць жывым’, адкуль і ’харчаваць’, ’гаіць’, ’натхняць’ і г. д. Трэба адзначыць, што значэнні гэтыя прадстаўлены і ў гісторыі слова жыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ду́рань, ‑рня, м.
1. Разумова абмежаваны, тупы чалавек. [Паўлінка:] Дурню плюнь у вочы, а ён скажа: дождж ідзе! Купала. Выйшаў дурань з лесу і забыўся, па што яго браты паслалі. Якімовіч. Дурню агню ў рукі не давай. З нар. // Ужываецца як лаянкавае слова. — Тфу, дурань! — аблаяў сам сябе Сцёпка і дадому пайшоў. Колас. // Уст. Юродзівы.
2. (толькі з адмоўем: не дурань); у знач. вык., з інф. Разм. Майстар на што‑н., ахвотнік да чаго‑н. Не дурань паспаць. Не дурань паесці.
3. Адзін з відаў гульні ў карты. Вечарамі зімой збіраліся малінаўцы да каго-небудзь на вячоркі, бесперапынна курылі і рэзаліся ў карты — у воза або ў дурня. Чарнышэвіч.
•••
Застацца ў дурнях гл. застацца.
Знайшоў (знайшлі) дурня гл. знайсці.
Набіты дурань — пра вельмі тупога, абмежаванага чалавека, няздольнага разважаць, думаць.
Няма дурняў гл. няма.
Пакінуць у дурнях гл. пакінуць.
Пашыцца ў дурні гл. пашыцца.
Строіць дурня гл. строіць.
Шукаць дурняў гл. шукаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
abandon
[əˈbændən]
1.
v.t.
1) пакіда́ць; адмаўля́цца
to abandon a career — пакі́нуць прафэ́сію
to abandon a custom — адыйсьці́ ад звы́чаю
to abandon one’s home — пакі́нуць (свой) дом
2) адрака́цца; адмаўля́цца; адступа́ць
to abandon one’s position — адмо́віцца ад сваёй пазы́цыі, перакана́ньня
3) парыва́ць; вырака́цца; пазбыва́цца
to abandon a habit — пазбыва́цца звы́чкі
4) аддава́цца; упада́ць
to abandon oneself to despair — аддава́цца ро́спачы, упада́ць у ро́спач
2.
n.
1) бестурбо́тнасьць f.
to dance with youthful abandon — танцава́ць з маладо́й бестурбо́тнасьцю
2) бесцырымо́ннасьць, нястры́манасьць f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
змата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Матаючы, звіць у клубок, маток; наматаць на што‑н. Зматаць пражу ў клубок. Зматаць дрот. □ [Цясляр] падняў шнур з зямлі, хацеў, відаць, звязаць, але зматаў і адкінуў у бок. Ракітны.
2. Матаючы, зняць з чаго‑н.; разматаць. Зматаць бінт з пальца.
•••
Зматаць вулачкі (вуды) — спешна пакінуць якое‑н. месца. Калі ж працы жаданай дзе-небудзь паблізу не знойдзецца, думаў Кірыл, давядзецца зматаць вудачкі. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знясла́віць, ‑слаўлю, ‑славіш, ‑славіць; зак., каго-што.
Распаўсюдзіць благія чуткі пра каго‑, што‑н.; зганьбіць, ачарніць. — Два гады кіраваў, стараўся, гаспадарку ладзіў, пра рэпутацыю дбаў, а тут ушчалося напасце. Зняславілі, зганьбілі, раскрытыкавалі... Быкаў. Яго, лепшага брыгадзіра, знялі з пасады, зняславілі на ўвесь калгас ды яшчэ ў раённай газеце распісалі. Б. Стральцоў. // Сваімі паводзінамі, учынкамі пазбавіць добрага імя; абняславіць. — Я табе аддала ўсё. А ты... зняславіў, насмяяўся... З дзіцем хочаш пакінуць? Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адлучы́цца, ‑лучуся, ‑лучышся, ‑лучыцца; зак.
Пакінуць якое‑н. месца на пэўны час; выйсці, адысці. Адлучыцца з дому. □ Марынка ўспомніла, як Паходня.. падышоў і пацалаваў яе, сказаўшы, што адлучыцца на якую гадзіну на калгасны двор па справах. Хадкевіч. // Аддзяліцца, адысці ад каго‑, чаго‑н. □ Гадзіны дзве ўся калона рухалася разам з партызанамі. Потым партызаны адлучыліся і пайшлі кожны сваім маршрутам. Колас. Віктар адлучыўся ад варот і знік у цемрадзі. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абсе́вак, ‑се́ўка, м.
1. Выпадкова абмінутае пры сяўбе месца, незасеяная лапінка на ніве. А калі сеялі лён, дык.. [Харціна] сама трое сутак не сыходзіла з сеялкі, баялася, каб дзе якога абсеўка не зрабілі. Сабаленка.
2. толькі мн. (абсе́ўкі, ‑се́ўкаў і ‑се́вак). Рэшткі ад прасявання; высеўкі. // перан. Нешта непаўнацэннае, горшае. [Тэкля:] А што мы, абсеўкі якія, па-твойму? Губарэвіч.
3. У выразе: на абсевак — на пасеў, на насенне. Пакінуць самага лепшага зерня на абсевак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
let alone
а) пакі́нуць у супако́і, не чапа́ць
б) ня ка́жучы ўжо́ пра
it would have been a hot day for July, let alone early May — Гэ́та быў бы гара́чы дзень для лі́пеня, ня ка́жучы ўжо́ пра пача́так тра́ўня
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
pledge
[pledʒ]
1.
n.
1) абяца́ньне, забавяза́ньне n.
2) закла́д -у m.
to leave something as a pledge — пакі́нуць што-н. у закла́д
2.
v.
1) забавя́звацца
2) забавя́зваць каго́ да чаго́
3) заклада́ць, дава́ць у закла́д
•
- take the pledge
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)