Стро́гі ‘патрабавальны, сур’ёзны, суровы’, ‘правільны, адпаведны норме’ (ТСБМ), ‘чуйны; асцярожны, ашчадны’ (Нас.), ‘патрабавальны; ашчадны, асцярожны’ (Байк. і Некр.), ‘патрабавальны’ (брасл., смарг., Сл. ПЗБ), ‘асцярожны, акуратны’ (Юрч. Вытв.), ‘суровы, дакладны, вытрыманы’ (ТС), стро́га ‘асцярожна’ (Бяльк.), ‘вытрымана, сціпла’ (ТС); сюды ж сро́гі ‘патрабавальны; суровы’, сро́га ‘патрабавальна’ (Ласт.). Параўн. укр., рус. стро́гий, польск. srogi ‘бязлітасны, жорсткі’, дыял. strogi ‘тс’, чэш., славац. strohý, серб.-харв. стро̏г, славен. strọ̑g, балг., макед. строг. Заходне- і паўднёваславянскія формы лічацца запазычаннем з рускай або ўкраінскай; гл. Младэнаў, 612; Торб’ёрнсан, Liquid., 1, 30; Голуб-Копечны, 355. Рускае стро́гий, на думку Шахматава (Очерк, 155), Праабражэнскага (2, 399), запазычана з польск. srogi ‘грозны’; уся гэта група слоў набліжаецца да стораж, сцерагчы. Бязлай (3, 331) мяркуе, што ў гэтым выпадку ст.-слав. срагъ ‘грозны, страшэнны’ сведчыла б аб прасл. *sorgъ, роднасным літ. sir̃gti ‘быць хворым’, тах. А särk, тах. B sark ‘хваравіты’, ст.-в.-ням. sorga ‘смутак’. Іншая версія — роднасць з с.-н.-ням. strak (strack) ‘жорсткі, тугі’, нарв. strak, strakk ‘тугі, нацягнуты, прамы’, літ. stregti ‘застываць’, лат. strēǵele ‘лядзяш’ (Зубаты, Studie, 2, 171; Мюленбах-Эндзелін, 3, 1080) з рэканструкцыяй у гэтым выпадку прасл. *strogъ, якое Бязлай (там жа) узводзіць да і.-е. *strogo‑ < *(s)treg‑ ‘цвярдзець, быць цвёрдым, жорсткім’. Гл. таксама Фасмер, 3, 779–780; Глухак, 589; ЕСУМ, 5, 448.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

even

[ˈi:vən]

1.

adj.

1) з ро́ўнай паве́рхняй; гла́дкі

2) ро́ўны; адно́лькавы; раўнаме́рны

with an even motion — ро́ўным хо́дам

in even shares — паро́ўну, на ро́ўныя ча́сткі

even distribution — раўнаме́рнае разьмеркава́ньне

3) цо́тны

even number — цо́тны лік

4) дакла́дны, якра́з

5) спако́йны, ураўнава́жаны (хара́ктар)

2.

adv.

1) ро́ўна, паро́ўну

2) якра́з; на́ват; аж

even unto death — аж да сьме́рці

even if, informal — хоць бы, на́ват, на́т

•

- be even

- get even

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

narrow

[ˈnæroʊ]

1.

adj.

1) вузкі́, вузе́нькі; нешыро́кі; це́сны (прахо́д і пад.)

2) ледзь магчы́мы

a narrow victory — ледзь здабы́тая перамо́га

3) нязна́чны

a narrow majority — нязна́чная бальшыня́

4) вузкі, абмежава́ны; неталера́нтны (напр. ро́зум)

5) ве́льмі дакла́дны, пі́льны, ува́жлівы

a narrow scrutiny — ве́льмі дакла́днае й ува́жнае дасьле́даваньне

6) цяжкі́

to live in narrow circumstances — жыць у цяжкі́х абста́вінах

2.

n. narrows

ву́зкая ча́стка ракі́, прато́кі; цясьні́на f.

3.

v.

звужа́ць (-ца)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

nice

[naɪs]

adj.

1) прыго́жы, прые́мны, мі́лы

it is not nice — Гэ́та непрыго́жа

a nice face — прые́мны, мі́лы твар

nice weather — прые́мнае надво́р’е

a nice home — прыго́жы дом

2) ве́тлівы, ува́жлівы, до́бры

He was nice to us — Ён быў ве́тлівы з на́мі

3) даліка́тны; то́нкі

a nice problem — даліка́тная спра́ва

a nice ear — то́нкі слых

a nice distinction — то́нкая ро́зьніца

4) дакла́дны; перабо́рлівы, патрабава́льны

nice in his eating — перабо́рлівы ў е́жы

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

чака́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., што.

1. Рабіць металічны выраб, выбіваючы на яго паверхні адбітак або ўзор. Чаканіць манеты. □ — Хіба гэта грошы? Гэта смецце, пане. Не спытаўшы круля, Ільчык іх чаканіў І мяняў, нягоднік, на вашы дукаты... Бажко. // Выбіваць (узор або малюнак) на паверхні металічнага вырабу. У сонца ператварылася галава Мядузы Гаргоны, якую любілі чаканіць на сваіх лагах паганцы. Караткевіч. // Рыхтаваць фігурныя металічныя вырабы шляхам халоднага кавання. Чаканіць медны посуд.

2. перан. Рэзка аддзяляць адно ад другога (крокі, словы, гукі і пад.). Конскія капыты віхрылі дарожны пыл, цьмяна пабліскваючы срэбрам падкоў, і дружна чаканілі ціхі крок, трапляючы на гнуткія дошкі старых масткоў і грэбляў. Лынькоў. Чаканяць крок, раўняюцца [пажарнікі], Парадак у радах, І людзі пасміхаюцца На прызбах, у дварах. Калачынскі. Генерал ідзе, бы сокал, І арлом глядзіць навокал, Ротны тут пад казырок, Ідзе з рапартам з прыскокам, За апошнім цвёрдым крокам Стаў чаканіць назубок. Колас.

3. У тэхніцы — апрацоўваць выраб з металу з мэтай надаць яму дакладны памер, вагу, чысціню паверхні. // Апрацоўваць заклёпачныя швы і няшчыльныя злучэнні ў металічных вырабах, каб ліквідаваць шчыліны.

4. У сельскай гаспадарцы і садаводстве — абразаць верхавіны сцябла і бакавых парасткаў раслін для ўзмацнення плоданашэння і скарэйшага паспявання; пасынкаваць. Чаканіць вінаград.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́сны, ‑ая, ‑ае.

1. Яркі, светлы. Ясныя колеры залівалі заводскі двор. Чорны. На ясным небе загараліся зоркі. Колас.

2. Бязвоблачны, бясхмарны, чысты. У небе не было ні хмаркі, стаяў ясны сонечны дзень. Гурскі. Не пакідай, мой вечар ясны, Злажыўшы крылы на зары, Як месяц чысты, непагасны, Як рэха летняе ў бары. Вярба. // перан. Нічым не засмучаны; ціхамірны. Твар у.. [Кіры] быў чысты, ясны. Карпаў.

3. перан. Які не патрабуе дадатковага тлумачэння; зразумелы, просты. Усе ўважліва слухаюць простыя і ясныя словы. Якімовіч. [Міканор:] — Адным словам, абстаноўка ясная. Мележ.

4. Акрэслены, добра бачны, выразна ўспрымальны. Ясныя абрысы гор. Ясная дыкцыя. Ясны почырк. Ясны гук званоў. □ Глядзі, якія ясныя шляхі Адкрыты перад намі. Кірэенка.

5. Лагічны, пераканаўчы, дакладны. Ясны адказ. // Здольны лагічна мысліць. Ясны розум падказваў Кастусю, што яшчэ не ўсё страчана. Якімовіч. Галава была на дзіва яснай, светлай, увага іранічна сканцэнтраванай. Васілёнак.

6. Уст. Знатны, вяльможны, багаты. Нарэшце пасланец перадае лёкаю ад яснай пані 25 рублёў гасцінца і абяцанне прыбаўкі 5 рублёў у месяц да яго заробку. Мядзёлка.

•••

Навесці цень на ясны дзень гл. навесці.

Як гром з яснага неба гл. гром.

Ясная справа гл. справа.

Ясны сокал (нар.-паэт.) — тое, што і сокал (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

close​2 [kləʊs] adj.

1. блі́зкі, недалёкі, які́ знаходзіцца на каро́ткай адле́гласці;

close combat блі́жні/рукапа́шны бой;

close proximity непасрэ́дная блі́зкасць;

The house is close to the station. Дом знаходзіцца недалёка ад вакзала.

2. блі́зкі; це́сны;

close cooperation це́снае супрацо́ўніцтва;

a close friend блі́зкі ся́бра;

a close resemblance вялі́кае падабе́нства;

in close contact у це́сным канта́кце

3. шчы́льны, кампа́ктны; ча́сты;

close stitches ча́стыя шыўкі́;

close writing дро́бны/шчы́льны по́чырк

4. стара́нны, пі́льны; стро́гі;

close analysis падрабя́зны ана́ліз;

a close translation дакла́дны перакла́д

5. ця́жкі (пра паветра), ду́шны

6. закры́ты, це́сны

♦

a close shave infml на валасо́к (ад непрыемнасці)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

express

[ɪkˈspres]

1.

v.t.

1) выка́зваць (сло́вамі)

2) выяўля́ць (ра́дасьць), пака́зваць

3) пасыла́ць ліст сьпе́шнай тэрміно́вай даста́ўкай

2.

adj.

1) я́сны, выра́зны (жада́ньне)

2) спэцыя́льны, наўмы́сны

3) дакла́дны (ко́пія)

4) тэрміно́вы; сьпе́шны; ху́ткі

express train — ху́ткі цягні́к, экспрэ́с -а m.

express delivery — тэрміно́вая даста́ўка (лісто́ў)

express highway — аўтастра́да для ху́ткае язды́

3.

n.

1) спэцыя́льны паслане́ц, кур’е́р -а m. & f.

2) экспрэ́с -а m. (ху́ткі цягні́к, аўто́бус)

4.

adv.

экспрэ́сам, непасрэ́дна, про́ста

•

- express oneself

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Ву́лей (БРС, Грыг., Бяльк., Шат., Сцяшк. МГ, Анох.), ву́ляй (чэрв., рагач., З нар. сл.), уле́й (віл., воран., З нар. сл.), вуль, уль (Касп., глыб., віл., слаўг., бялын., З нар. сл., палес., Анох., Нар. лекс.), укр. ву́лій, ву́лень, ву́лік, дыял. вуль (Лысенка, СПГ), ву́лий ’бочка для залення бялізны’, рус. у́лей, польск. ul, чэш. úl, славац. úľ, н.-луж. huľ ’вулей, выдзеўбаная калода’, палаб. väul, славен. úlj ’дуплістае дрэва, борць, вулей’, серб.-харв. уља̀ник ’вулей’, мн. л. у́љеви ’чарва’, макед. улиште ’вулей’, балг. у́лей, дыял. радоп. вулʼ ’дрэва з дуплом, драўляная труба для вады ў млыне, вулей’. Прасл. ulьjь, uljь ’дупло, пустая калода, вулей’; дакладны семантычны і словаўтваральны адпаведнік слав. uljь — літ. aulỹs, лат. aũlis; паколькі такая форма ўспрымалася як зборны назоўнік, то для ўзмацнення адзінкавасці атрымала дадатковы фармант ulь‑jь; параўн. салаве́й (*solvь‑jь) (Мартынаў, Деривация, 56 і наст.); характэрна, што нарашчэнне атрымала таксама адпаведная літоўская форма avilỹs (Атрэмбскі, Gramatyka, 122). Іншыя і.-е. адпаведнікі: ст.-прус. aulis ’галёнка’, aulinis ’халява’, грэч. αὐλός ’труба, дудка’, лац. alvus ’поласць жывата, трыбух’, alveus ’поласць, карыта, вулей’, што дазваляе рэканструяваць і.-е. *au‑lo‑s ’труба, падоўжная поласць’ (Фасмер, 4, 159; Брукнер, 593; Младэнаў, 651; Махэк₂, 668; Слаўскі, SP, 1, 80, 83 адносна суфікса ‑jь: «выступае ў функцыі фарманта, які пашырае розныя архаічныя словаўтваральныя катэгорыі, накладваючыся на першасныя ўтварэнні»). Беспадстаўна Булыка (Запазыч., 329) выводзіць ст.-бел. уль з польск. ul.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

jasny

jasn|y

1. яркі; ясны;

2. ясны; светлы; чысты;

~a suknia — светлая сукенка;

~e niebo — яснае (бязвоблачнае, бясхмарнае) неба;

3. ясны, зразумелы; дакладны;

w ~y dzień — сярод белага (яснага) дня;

z ~ym czołem — з чыстым сумленнем;

~y umysł перан. светлы розум;

to ~e — ясна; зразумела;

~e, że wiem — безумоўна (ясна) ведаю

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)