1. Прасякнуты тугой, поўны тугі. З неба даносяцца тужлівыя крыкі: «Курлы! Курлы!»Даніленка.Толькі ўзняўся .. [Корбут], ля вогнішча стаў. І заспяваў. Тужлівая такая песня. Сумная.Савіцкі.Ціхім жалем веяла ад аднатонных малюнкаў палескіх куткоў, дзе ўсё ж такі жыццё стварала своеасаблівыя формы і, нягледзячы на ўбоства, мела сваю павабнасць і хараство, свой твар, поўны тужлівага задумёная.Колас.// Які выяўляе тугу. Пастарэла, вельмі пастарэла ты, мама .. У куточках рота назаўсёды ляглі тужлівыя складкі, у вачах — глыбокі смутак.Каршукоў.Погляд .. [Срэбнікава] стаў зусім ужо нясцерпна тужлівы.Быкаў.
2. Які наганяе тугу, выклікае тугу. Была тужлівая цішыня, душная цемра,.. страх сціснуў сэрца дзяўчынкі.Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
głuchy
głuch|y
глухі;
~y jak pień — глухі, як пень;
~a cisza — мёртвая цішыня;
~y na co — глухі да чаго; абыякавы;
głuchy sen — глыбокі сон;
~a ściana — глухая сцяна;
~a wieś — глухамань
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
друкI (род. дру́ку) м. печа́ть ж.; пре́сса ж.;
кні́га яшчэ́ ў дру́ку — кни́га ещё в печа́ти;
працаўнікі́ дру́ку — рабо́тники печа́ти;
дро́бны д. — ме́лкая печа́ть;
перыяды́чны д. — периоди́ческая печа́ть;
свабо́да дру́ку — свобо́да печа́ти;
○ памы́лка дру́ку — оши́бка печа́ти;
глыбо́кі д. — глубо́кая печа́ть;
пло́скі д. — пло́ская печа́ть
друкII (род. дру́ка) м., разг. дуби́на ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кацёл
1. Упадзіна, паніжанае поле (Слаўг.).
2. Вір, яма ў рацэ, возеры (Зах. Палессе Талст.).
3. Паглыбленне на полі ці лузе, у якім доўга стаіць вада і расце трава (Стол.).
4. Маленькі глыбокі вадаём з крутымі абрывістымі берагамі (Стол.).
□ ур. Кацёл (поле) каля в. Рудня Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
узды́х, ‑у, м.
Узмоцненае ўдыханне і выдыханне паветра. Грудзі .. [чалавека] хадзілі ўбакі, здавалася, ён прысядаў пры кожным сваім выдыху і ўздыху.Чорны.З горла .. [дзяўчыны] вырваўся ўздых, затым вада.Маўр.//Глыбокі ўдых і выдых як выраз смутку, развагі і пад. пачуццяў. Ганька з уздыхам успамінае маму: вось у яе ўжо была чысціня дык чысціня...Васілевіч.Рыгор так і не разабраўся, што азначаў гэты .. ўздых [Валі]: ці згоду з ім, ці адказ на нейкую сваю думку.Арабей./уперан.ужыв.Наводшыбе непрыязна цямнеў лес, маўкліва і насцярожана глядзелі на .. [Лену] расчыненыя вокны хат, а здалёк даносіліся цяжкія ўздыхі возера.Ваданосаў.
•••
Да апошняга ўздыху — да самай смерці, да канца жыцця.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ляк2 ’сургуч’ (Гарэц., Нас.; мін., КЭС). Запазычана з польск.lak ’мешаніна розных смалістых рэчываў, якая ўжывалася для запячатвання лістоў, якое з ням.Lack ’тс’, ’расліна Cheirantus’ < італ.lacca < с.-лац.laca < араб.lakk < перс.lak (Брукнер, 289; Слаўскі, 4, 29).
Ляк3 ’селядцовая жыжка’ (віц., Шн. 3; Сцяшк., ТС). Запазычана з польск.lak, параўн. тыкоцінск. lak ’вадкасць з селядцоў у бочках’, каш.lok ’вада з мяса або з рыб’, якія з с.-н.-ням.lake ’селядцовая жыжка’ > ням.Lache ’лужа’ (Брукнер, 289; Слаўскі, 4, 30). Сюды ж бел.гродз.ляк ’квашаніна’ (Сцяшк.).
breathe down smb.’s neckinfml стая́ць над душо́й (у каго́-н.); вісе́ць над ка́ркам (у каго́-н.);
get it in the neckinfml атрыма́ць па ка́рку, атрыма́ць наганя́й;
risk one’s neckinfml рызыкава́ць жыццём/галаво́й;
save one’s neckinfml ратава́ць сваю́ шку́ру;
stick one’s neck outinfml ста́віць сябе́ пад уда́р; накліка́ць на сябе́ гнеў, кры́тыку і г. д.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
АПО́КРЫФЫ
(ад грэч. apokryphos таемны, запаветны),
мастацкія аповесці ў сярэдневяковых л-рах, сюжэтна звязаныя з Бібліяй, жыціямі святых, легендамі пра рай, пекла, канец свету. Забараняліся царквой як некананічныя. У дахрысц. і раннехрысц. часы апокрыфы лічылі кнігамі вял. мудрасці, глыбокі і патаемны сэнс якіх быў даступны не кожнаму. З пашырэннем ерасяў апокрыфамі сталі называць творы з ерэтычным ухілам. Царк. цэнзура складала індэксы «фальшывых» кніг, якія падлягалі знішчэнню. У перыяд Кіеўскай Русі на ўсх.-слав. землях шырокую вядомасць набылі апокрыфы пра стварэнне Богам Адама, пра цара Саламона, «Хаджэнне Багародзіцы па пакутах» (у бел. апрацоўцы 15—16 ст. — «Аб дванаццаці пакутах»), «Страцім-птушка», апакрыфічныя евангеллі Іакава, Фамы, Нікадзіма. У апокрыфах адлюстраваліся нар. ўяўленні эпохі феадалізму пра светаўладкаванне, пошукі праўды і дабра. Апокрыфы паўплывалі на некаторыя жанры бел. фальклору (казкі, духоўныя вершы). Матывы апокрыфаў выкарыстоўваў М.Багдановіч («Апокрыф», «Страцім-лебедзь»).
nasty language ла́янка, брыдкасло́ўе, бры́дкая гаво́рка
4. небяспе́чны, пагража́льны;
a nasty accident небяспе́чнае/жу́даснае здарэ́нне;
a nasty bend небяспе́чны паваро́т/заваро́т, небяспе́чная паваро́тка (дарогі);
a nasty cutглыбо́кі парэ́з;
a nasty illness ця́жкае/сур’ёзнае захво́рванне
♦
get/turn nasty узлава́цца, раззлава́цца; перайсці́ да пагро́з
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
КУНЯ́ЕЎ Станіслаў Юр’евіч
(н. 27.11.1932, г. Калуга, Расія),
расійскі паэт. Скончыў Маскоўскі ун-т(1957). З 1962 працаваў у час. «Знамя», Маскоўскай пісьменніцкай арг-цыі, з 1989 гал. рэдактар час. «Наш современник». Друкуецца з 1956. У паэт. зб-ках «Землепраходцы» (1960), «Завея заходзіць у горад» (1966), «Начная прастора» (1970), «Глыбокі Дзень» (1978), «Возера Безыменнае» (1983), «Маці — сырая зямля» (1988), «Вышэйшая воля» (1992) і інш. выяўляе адвечныя сувязі чалавека з прыродай, гісторыяй. Паэмы «Калужская хроніка» (нап. 1968—87), «Карабахская хроніка» (нап. 1973), «Сонечныя ночы» (нап. 1978), «Рускія сны» (нап. 1986) і інш. — спроба сінтэзу прозы і паэзіі ў паэме. Аўтар рамана «Сяргей Ясенін» (1995, з сынам С.Куняевым), зб. прозы і публіцыстыкі «Сярод шумнага балю» (1996), крытычных артыкулаў і інш. У некаторых творах бел. тэматыка. Асобныя вершы К. на бел. мову пераклаў П.Макарэвіч. Дзярж. прэмія Расіі 1987.
