Рэ́псам ’напралом’ (Мат. Гом.), ’нечакана; хутка’ (жлоб., Наша слова, 2002, 16 кастр.). Магчыма, вынік шэрагу фанетычных змен: раптам > рапцам, рэпцам > рэпсам. Гл. раптам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́хнуць ’стукнуць’ (Мат. Гом.). Рус. раха́ть, рахну́ть ’кідаць што-небудзь цяжкае’, славац. rachnúť ’грымнуць; бухнуць’, чэш. řachnouti ’тс’. Магчыма, гукапераймальнае (Фасмер, 3, 449).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сад калёс ’круг колаў, 2 пярэдніх і 2 задніх’ (Маслен.), садо́к ’тс’ (Мат. Гом.). Чэш. sada ’камплект, набор’. Да садзіць; гл. Рэйзак, 558.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сукры́сты ’кучаравы’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ; Мат. Маг.), сукрі́стый ’тс’ (мсцісл., З нар. сл.), ’крута спрадзены’ (в.-дзв., швянч., Сл. ПЗБ). Гл. сукро.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ёмка ’чапяла’ (БРС, ТСБМ, Шат., Сцяшк., Мат. Гом., Шатал., Шн., Выг., Янк. I, БДА, Маш.). Рус. ёмка ’тс’ да прасл. ęti, jьmǫ ’браць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
reguła
reguł|a
ж.
1. правіла;
~y gry — правілы гульні;
~a trzech мат. трайное правіла;
z ~y — як правіла;
nie ma ~y bez wyjątku — няма правіла без выключэння;
2. статут;
~a zakonna — манастырскі статут
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
postęp, ~u
м.
1. прагрэс; рух наперад;
iść z ~em — ісці па шляху прагрэсу, ісці наперад;
postęp ekonomiczny (gospodarczy) — эканамічны прагрэс;
postęp techniczny — тэхнічны прагрэс;
2. мат. прагрэсія;
postęp arytmetyczny (geometryczny) — арыфметычная (геаметрычная) прагрэсія
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
вераце́я
1. Узгорак, узвышша сярод балота, часцей парослае арэшнікам (Беш. Касп., ЛМ, 77, 94, 106, 806). Тое ж верацяя́ (Лемц. Айк.).
2. Падрыхтаванае пад поле месца (Лемц. Айк.).
3. Вугал або клін поля (Грыг. 1850).
□ Верацейскае балота Арш. (Расія, т. 9, стар. 8), в. Верацей Веліжскага пав. (Рам. Мат.), в. Верацейкі Докш.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
холм Стар. Высокае месца, вялікі ўзгорак. Тое ж хоўм (Слаўг.).
□ вв. Халмы і Холм Віц. (Рам. Мат.), вв. Халмы, Халмоўка Барыс., Дзярж., Мядз., в. Холмеч Рэч., в. Хаўмы Чав., ур. Хоўмы (поле) каля в. Любаны Слаўг. на месцы б. в. Хоўмы Слабада (1750 ЦДГА БССР, ф. 694, воп. 4, інв. 1556, л. 229).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Какалу́га ’чаромха, Prunus padus’, какалуша ’тс’ (Бяльк., Мат. Гом., Шат.), кукалушка ’тс’ (Бяльк.), какалуша ’тс’ (Растаргуеў). Усх.-бел. інавацыя: гаплалогія з калакалуша, калакалука (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)