Verbum

Даста́так ’дастатак’ (БРС). Рус. доста́ток, укр. доста́ток, чэш. dostatek, серб.-харв. до̀статак ’тс’ і г. д. Прасл. *dostatъkъ ’тс’ — утварэнне ад дзеяслова *dostati (гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 84–85).

Дзяржав́а ’дзяржава’ (БРС). Рус. держа́ва, укр. держа́ва, польск. dzierżawa ’ўладанне, арэнда’, чэш. država і г. д. Утварэнне ад *dьržati. Прасл. *dьržava (падрабязна гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 231–232).

Макру́хі ’грыбы, падобныя да рыжыкаў, толькі больш цёмныя’ (Інстр. II; калінк., Мат. Гом.; уздз., Нар. словатв.). Утварэнне, аналагічнае да папярэдняй лексемы. У іншых гаворках іх называюць мачонкі (Інстр. II, 103).

Пазыва́тыя ’тыя, хто хадзіў запрашаць на вяселле’ (Інстр. II). Рус. позыва́тый ’вяшчальнік’. Ад пазываць; утварэнне ад асновы залежнага дзеепрыметніка на ‑т‑ з суф. ‑ай, першапачаткова *пазаватай (параўн. Фасмер, 3, 304).

◎ Прасі́так ’сіта’ (Інстр. 1, Шат.). Конфікснае (пра- + -ак) утварэнне ад сіта] параўн. рус. подсгтюк ’сіта невялікіх памераў’. Сюды ж прасіціціцца ’прадрацца’ (аб лакцях у вопратцы) (Касп.), просічаны ’працёрты, сытаваты’ (ТС).

Бэ́стынь ’бессаромны, нахабны’ (Сцяшк. МГ). Утварэнне ад польскага дзеяслова bestwieć, bestwić się ’дзічэць, рабіцца бессаромным і г. д.’ Параўн. бэ́сціць. Не выключаецца, што бэ́стынь (суф. ‑ынь?) можа быць утварэннем ад bestia.

Галу́біць (БРС). Рус. голу́бить, укр. голу́бити. Паводле Шанскага (1, Г, 121), усх.-слав. утварэнне — гэта вытворнае ад назвы птушкі *golǫbь (параўн. і Булахоўскі, Семас. этюды, 170). Параўн. яшчэ Слаўскі, 1, 427.

Кура́й ’свойская птушка з невыразнымі палавымі адзнакамі’ (Сл. паўн.-зах.). Укр. курій ’тс’, польск. kurzej, чэш. kuřej, славац. kurej. Паўн.-слав. утварэнне — *kur‑ějь. Гл. кур ₁ (параўн. Слаўскі, 3, 421).

◎ Ківе́ль ’аб хуткім ківанні’ (Мядзв.). Да ківаць (гл.). Утварэнне пры дапамозе суфікса -ель, які выражае значэнне аддзеяслоўнага назоўніка разавага дзеяння. Параўн. штурхель ад штурхаць, таўхель ад таўхаць (Сцяцко, Афікс. наз., 86).

Тарабосі́ць ’тараторыць, гаварыць абы-што’ (ТС). Звязана з тараба́ніць ₁ (гл.), утварэнне з экспрэсіўным суф. ‑ос‑, параўн. славен. trbosati ’стукаць дзвярыма’; першапачаткова, магчыма, у назоўніку *тарабос, як у фігос, п’янтос, гл.