днява́льны, ‑ага, м.

Радавы салдат, які назначаецца на суткі для нагляду за парадкам у сваім падраздзяленні. Праз якія пяць хвілін на ўсім беразе не спалі толькі вартавыя ды днявальныя па канюшні. Мележ. Салдаты лажыліся спаць, днявальныя ў казармах выключалі радыё. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сябелю́бства, ‑а, н.

Клопаты толькі пра сябе, пра свае інтарэсы; эгаізм. Хіба гэта не сябелюбства пасля кожнай вечарынкі спаць амаль да поўдня ў той час, калі таварыш, які працаваў цэлую ноч, працуе яшчэ і днём, і нават без снедання? Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

sleepless

[ˈsli:pləs]

adj.

1) які́ ня сьпіць, які ня мо́жа спаць; бяссо́нны

sleepless night — бяссо́нная ноч

2) чу́йны

3) заўсёды дзе́йны

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

turn in

а) завіта́ць, зайсьці́

б) informal пайсьці́ спаць

в) замяні́ць, памяня́ць

г) адда́ць, вярну́ць наза́д

д) дане́сьці, зрабі́ць дано́с

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

◎ Кума́ць ’знікаць’ (Мат. Гом.). Ёсць падставы лічыць дэфініцыю недакладнай. Параўн. адзіную ілюстрацыю: «Глянь, ужз месяц кумае». Ясна, што дзеяслоў кумаць азначае працягласць дзеяння, а ’знікаць разавае дзеянне. Мабыць, кумаць ад *кымаць, якое да кімаць, Змарыць, якія да рус. (афеньск.) кимать ’спаць’. Значэнне цалкам падыходзіць да прыведзенай ілюстрацыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ляг у выразе лязом зацяць ’залажыць горла’ (Ян.), укр. ляг, ляги́, ля́гома, ля́гови ’час класціся спаць’, рус. ляг ’ляжачы стан’, польск. ląg ’вылупліванне птушанят’, чэш. leh ’ляжанне’, славац. ľah ’тс’, славен. lẹ̑g ’вылупліванне птушак’, ’адзін заход вылуплівання’. Прасл. lęgъ, якое з lęgnǫti < lęgti < legtʼi > ле́гчы (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пшані́ца ж с.-г. Wéizen m -s;

ярава́я пшані́ца Sómmerweizen m;

азі́мая пшані́ца Winterweizen m;

◊ спаць як пшані́цу прада́ўшы ≅ wie ein Múrmeltier [Klotz] schláfen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

sack​1 [sæk] n.

1. мех, мяшо́к; куль;

a sack of candy AmE паке́цік ледзянцо́ў

2. таксама sack dress каро́ткая прасто́рная суке́нка; сак

♦

hit the sack infml завалі́цца спаць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

засну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

Прыйсці ў стан сну; пачаць спаць. Сцёпка сагрэўся пад коўдраю і заснуў моцным сном. Колас. // перан. Заціхнуць, замерці. Прыйшла зіма з марозам, Заснуў і лес і бор. Журба.

•••

Заснуць навекі (навек, назаўсёды, вечным сном) — памерці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазала́зіць, ‑лазіць; ‑лазім, ‑лазіце, ‑лазяць; зак.

1. Залезці, забрацца на што‑н. — пра ўсіх, многіх. Пазалазіла гаспадарова сям’я спаць на палаткі. Якімовіч. Спрытныя хлапчукі пазалазілі на бэлькі пад страхой. «Маладосць».

2. Забрацца, пранікнуць куды‑н. употай — пра ўсіх, многіх. Пазалазіць у чужыя агароды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)