Аско́ма, аско́м (Сцяц.). Рус.оско́ма, оскомина, укр.оскома ’тс’, польск.oskoma ’тс’ і ’апетыт на нешта’, чэш. стар. oskomina ’тс’, балг.(о)скомина, мак.оскомина, серб.-харв.ско̀мина ’тс’, славен.oskomina ’тс’ і ’апетыт’. Бяссуфікснае ўтварэнне ад дзеяслова *oskomiti (параўн. маг.аско́міцца ’надакучаць’, Бяльк.), у якім корань *‑skom‑ паралельны да шчаміць < *skem‑iti, шчымець. Індаеўрапейскі корань няпэўны. Параўнанне з літ.skónis ’смак’ і санскр.kā́maḥ ’жаданне’ няпэўнае, таксама як з *sken‑ ’расколваць’. Гл. шчаміць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чаро́мха, ‑і, ДМ ‑мсе, ж.
Дрэва ці высокі куст сямейства ружакветных з сабранымі ў гронкі белымі духмянымі кветкамі і чорнымі даўкімі на смак ягадамі. Перад акном у нас расцвітае чаромха.Брыль.// Галінкі гэтай расліны з кветкамі. Букет чаромхі. □ За гэты час чаромха выпіла ваду і пялёсткі асыпаліся.Гроднеў.//зб. Ягады гэтай расліны. Маці цеста тады ўчыніла з вадой, праснакоў нарабіла з чаромхай лясной.Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́стры, -ая, -ае.
1. Добра навостраны або з завостраным канцом ці краем.
В. нож.
В. канец палкі.
2. Які звужаецца пад канец.
В. нос лодкі.
Вострыя насы туфель.
В. вугал (меншы за 90°).
3.перан. Праніклівы, які добра ўспрымае.
В. розум.
В. зрок.
4.перан. Які вызначаецца дасціпнасцю.
В. жарт. В. на язык.
5.перан. Які выразна і моцна адчуваецца, праяўляецца.
Вострая трывога.
6.перан. Які моцна дзейнічае на смак ці нюх.
Вострыя прыправы.
В. пах.
7.перан. Моцна, ясна выражаны; напружаны.
В. боль.
В. апендыцыт.
В. недахоп чаго-н.
|| наз.вастрыня́, -і, ж. (да 1, 3—7 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
то́нкі, -ая, -ае.
1. Невялікі ў папярочным сячэнні, у абхваце.
Тонкія ніткі.
Тонкія пальцы.
Тонкая бярозка.
2. Невялікі па шырыні, вузкі.
Тонкая рыска.
3. Пра гукі, голас: высокі.
Т. голас.
4. Пра твар, рысы твару: не грубы, прыгожа абрысаваны.
Тонкія рысы твару.
5. Складаны, выкананы з вялікай увагай, умела, па-мастацку.
Тонкая работа.
Тонкая разьба.
6. Пра смак, пах і пад.: вытанчаны, не рэзкі.
Т. водар кветак.
7. Пра розум, мысленне, гумар і пад.: гібкі, праніклівы, які схоплівае малапрыметнае.
Т. розум.
Тонкая крытыка.
8. Чуллівы, які ўспрымае самыя слабыя раздражненні (пра органы пачуццяў і іх дзейнасць).
Т. слых.
|| наз.то́нкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
1) кустовая трапічная расліна — перац бетэль (Piper betle) з сям. перцавых. Пашыраны ў Інданезіі. Разводзіцца ў трапічнай Азіі. Выкарыстоўваюць як узбуджальны наркатычны і лек. (танізоўны, антысептычны) сродак, мае востры эфірны алей.
2) Сумесь вострага на смак лісця і пладоў перцу бетэлю з пэўнымі дамешкамі, якую мясц. жыхары ўжываюць для жавання свежай або ў выглядзе масцікі для танізавання і ўзбуджэння нерв. сістэмы. У якасці дамешкаў ідуць кавалкі насення арэкавай пальмы з невял. колькасцю нягашанай вапны (для нейтралізацыі к-т, якія мае лісце). Поласць рота, язык, дзясны і сліна афарбоўваюцца ў крывава-чырвоны колер, зубы чарнеюць.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
падгле́дзець, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.
1.Зак.да падглядаць.
2.што і без дап. Выпадкова або знарок наглядаючы, убачыць, заўважыць. Яму хапае спраў — аж лішне, можа, На той зямлі, дзе зведаў хлеба смак, Дзе ўпершыню падгледзеў, як прыгожа Кладзе на вокны ўзор мароз-мастак.Гілевіч.//перан. Убачыць, зразумець, наглядаючы, удумваючыся. Першымі спробамі падгледзець самабытнае і непаўторнае ў родным краі і ўяўляюцца нам сёння раннія вершы Багдановіча пра лесуноў і вадзянікоў.Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
піка́нтны, ‑ая, ‑ае.
1. Востры на смак, рэзкі. Пікантны соус.
2.перан. Які сваёй незвычайнасцю выклікае цікавасць. — Цікава, цікава, — адразу загарэўся Леў Іванавіч, падкі на ўсякія нечаканыя і пікантныя здарэнні.Васілевіч.// Не зусім прыстойны. Наконт тытулавання па бацьку.. [Іван Мацвеевіч] зараз жа расказаў пікантны анекдот.Бядуля.
3.перан. Прывабны, спакуслівы. Пікантная жанчына. □ Другія ж кінатэатры відаць здалёку. Ля іх ззяюць неонавыя рэкламы, на якіх паказаны самыя пікантныя кадры з фільмаў.Філімонаў.
[Фр. piquant. — калючы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прабава́цьнесов.
1. про́бовать, испы́тывать;
п. свае́ сі́лы — про́бовать (испы́тывать) свои́ си́лы;
2. (есть для пробы) про́бовать, отве́дывать;
п. на смак — про́бовать на вкус;
3. (стремиться сделать что-л.) предпринима́ть попы́тки; (с инф.) пыта́ться, порыва́ться; покуша́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)