ГА́НА ЭФЕ́КТ,

генерацыя высокачастотных ваганняў эл. току ў паўправадніковых прыладах з N-падобнай вольтампернай характарыстыкай. Назіраецца ў паўправадніках, зона праводнасці якіх мае некалькі далін (гл. Зонная тэорыя): рухомасць электронаў у верхніх далінах значна меншая, чым у ніжняй. У моцных палях частка электронаў пераходзіць з ніжняй даліны ў верхнія і электраправоднасць змяншаецца. Ваганні току маюць выгляд серыі імпульсаў з частатой паўтарэння, адваротна прапарцыянальнай прыкладзенаму напружанню і даўжыні ўзору паўправадніка. Выяўлены амер. фізікам Дж.Ганам (1963) у крышталях арсеніду галію і фарсіду індыю. Выкарыстоўваецца ў схемах генератараў і ўзмацняльнікаў звышвысокай частаты (гл. Гана дыёд).

Ф.А.Ткачэнка.

т. 5, с. 19

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ЛАНЦУГО́ВАЯ РЫ́ФМА,

рыфма, што спалучае радкі вершаванага твора, паступова пераходзячы з адной страфы ў другую. Трапляецца ў некаторых цвёрдых формах верша, у прыватнасці ў тэрцынах, віланелі. Характэрна і для твораў з ланцуговай кампазіцыяй, у якіх асобныя радкі папярэдніх строф пачынаюць сабой строфы наступныя:

Ішла Купалка сялом, сялом,
Закрыўшы вочкі пяром, пяром,
Закрыўшы вочкі пяром, пяром,
Вітала хлопцаў чалом, чалом,
Вітала хлопцаў чалом, чалом,
Святліла ночкі агнём, агнём
(Бел. народная песня).

Ужываецца ў класічным санеце, дзе яднае 2 катрэны (чатырохрадкоўе) і 2 тэрцэты (трохрадкоўе), у вянках санетаў (пераходзіць з аднаго санета ў другі) і інш.

В.П.Рагойша.

т. 9, с. 126

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

demise

[dɪˈmaɪz]

1.

v.t. Law

а) перадава́ць у спа́дчыну

б) перадава́ць (карале́ўскую ўла́ду пасьля́ сьме́рці ці зрачэ́ньня)

2.

v.i.

1) перахо́дзіць у спа́дчыну

2) паміра́ць

3.

n.

1) сьмерць f., скана́ньне n.

2) Law перада́ча маёмасьці ў спа́дчыну

3) перада́ча карале́ўскае ўла́ды, каро́ны

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

durchschreiten

I dúrchschreiten

* vi (s) прахо́дзіць (цераз што-н., міма чаго-н.)

II durchschréiten

* vt прахо́дзіць (што-н. да канца)

die Tür ~ — прайсці́ праз дзве́ры; перахо́дзіць (цераз раку)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

cross​3 [krɒs] v.

1. перасяка́ць; перахо́дзіць; пераязджа́ць; перапраўля́цца;

cross a road перахо́дзіць даро́гу;

cross a river перапраўля́цца це́раз раку́;

cross the finishing line перасяка́ць фі́нішную лі́нію

2. скрыжо́ўваць, скла́дваць/склада́ць на́крыж, перакрыжо́ўваць;

cross one’s arms on one’s breast скрыжо́ўваць ру́кі на грудзя́х;

cross one’s legs скрыжо́ўваць но́гі

3. скрыжо́ўвацца; перакрыжо́ўвацца;

at the spot where the roads cross на ро́станях, на скрыжава́нні даро́г

4. разміну́цца

5. перашкаджа́ць; пярэ́чыць, супярэ́чыць;

He crosses me in everything. Ён ва ўсім мне пярэчыць.

♦

cross one’s mind прыйсці́ ў галаву́, прамільгну́ць у ду́мках;

cross smb.’s way сустрэ́цца на чыі́м-н. жыццёвым шляху́; стаць каму́-н. по́перак даро́гі;

cross swords скрыжава́ць мячы́/шпа́гі; пачына́ць паяды́нак; уступа́ць у спрэ́чку

cross off [ˌkrɒsˈɒf] phr. v. выкрэ́сліваць, выключа́ць са спі́саў

cross out [ˌkrɒsˈaʊt] phr. v. выкрэ́сліваць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

спа́дчына, ‑ы, ж.

1. Маёмасць, гаспадарка, якая пасля смерці ўладальніка пераходзіць у чыю‑н. уласнасць. Сын палічыў, што бацька загінуў на вайне, прадаў і прагуляў бацькоўскую спадчыну. Машара. Ён [дзед] памёр пад шум асенніх траў, Толькі стрэльбу ў спадчыну пакінуў. Танк. // перан. Разм. Пра тое, што пераемна пераходзіць ад папярэдняга да наступнага. У Ніны быў самавар — не свой, нечая спадчына па кватэры. Лобан. / Пра ўласцівасці, схільнасці, пачуцці і пад. У маіх руках не кол, а кулямёт, А ў спадчыну ад прадзеда — адвага. Панчанка. З песняй той да Радзімы любоў Назаўжды дасталася мне ў спадчыну. Нядзведскі. // Разм. Тое, што пакінута папярэднікам у якой‑н. галіне дзейнасці, майстэрстве, справе. Сваё будаўнічае майстэрства цесляры звычайна перадавалі ў спадчыну нашчадкам. «Помнікі». [М. Багдановіч] памёр сталым майстрам. Яго спадчына адразу ж стала нашай класікай. Гілевіч.

2. З’явы культурнага жыцця, быту, якія ўспрыняты ад папярэдніх дзеячаў, ад мінулых часоў. Культурная рэвалюцыя ўключае: усеагульнае пашырэнне пісьменнасці, а затым і навуковых ведаў сярод працоўных, крытычнае асваенне культурнай спадчыны, набытай чалавецтвам, і стварэнне больш высокай культуры — нацыянальнай па форме і сацыялістычнай па зместу. «Звязда». Пэўная лінгвістычная спадчына засталася, і ў гісторыі навукі аб мове беларускага народа яна займае прыкметнае месца. Суднік. Міцкевіч пакінуў багатую спадчыну. Лойка.

3. Спец. Пераход маёмасці памёршага да яго наследнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перака́т, ‑у, М ‑наце, м.

1. Працяжны перарывісты гул. Перакаты грому. □ Гул даносіўся перакатамі, то заціхаў, то ўзмацняўся. Краўчанка. І зноў рэха перакатамі, як гром, пакацілася па наваколлю. Мележ.

2. Валападобны пагорак на паверхні чаго‑н., які плаўна пераходзіць у паглыбленне. Дарога слалася перакатамі. □ Па снегавых перакатах Водгулле громам ішло. А. Александровіч.

3. Мелкаводны ўчастак рэчышча ракі. Дно Прыпяці часта мяняецца: у самых нечаканых месцах плынь наганяе пяску, робіць перакаты. Ракітны. Невялікая рака, вузкая і мелкая, яна мела шмат перакатаў і крутых паваротаў. Чарнышэвіч.

4. У спорце — паступовае перамяшчэнне цяжару цела з аднаго пункта на другі. Скачок з перакатам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

радыка́л ​1, ‑а, м.

1. Матэматычны знак (√), якім абазначаюць дзеянне здабывання кораня, а таксама вынік здабывання кораня.

2. Устойлівая група атамаў, здольная пры хімічных пераўтварэннях пераходзіць без змен з малекулы аднаго рэчыва ў малекулу другога.

•••

Свабодныя радыкалы — кінетычна незалежныя часцінкі, якія характарызуюцца наяўнасцю няспараных электронаў.

[Ад лац. radicalis — карэнны.]

радыка́л ​2, ‑а, м.

1. У капіталістычных краінах — член палітычных партый, у праграмах якіх змяшчаецца патрабаванне дэмакратычных рэформ у рамках і ў інтарэсах буржуазнай дзяржавы. Партыя радыкалаў.

2. Прыхільнік крайніх поглядаў, рашучых дзеянняў. Малады і даволі вядомы прафесархімік Палынскі, вядомы ў Пецярбургу як крайні радыкал у сваіх палітычных перакананнях, прыехаў да .. [Пілацеева] на час летніх вакацый. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

предава́ться

1. (чему) аддава́цца; (впадать во что-л.) упада́ць (у што); (углубляться) паглыбля́цца;

предава́ться отча́янию упа́даць у ро́спач;

предава́ться мечта́м аддава́цца ма́рам, паглыбля́цца ў ма́ры;

2. (кому, чему) уст. аддава́цца; (переходить на сторону кого-, чего-л.) перахо́дзіць (да каго, да чаго); (доверяться) давяра́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

передвига́ться

1. (двигаться, перемещаться) перасо́ўвацца; перамяшча́цца;

2. (переходить) перахо́дзіць; (ходить) хадзі́ць; (идти) ісці́;

3. (иметь возможность, способность быть передвинутым) перасо́ўвацца;

две полови́ны окна́ передвига́лись вверх и вниз дзве палаві́ны акна́ перасо́ўваліся ўверх і ўніз;

4. страд. перасо́ўвацца; перастаўля́цца; перамяшча́цца; пераво́дзіцца; перано́сіцца; см. передвига́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)