2) пясту́н пестуна́m., пестуно́к -ка́m., пясту́ха f.; улюбёнец -ца m., улюбёнка f.
2.
adj.
ласка́льны
a pet name — ласка́льнае імя́
3.
v.
1) ласка́ць, ла́шчыць; пе́сьціць
2) патура́ць каму́; расьпе́шчваць каго́
II[pet]
n.
благі́ гу́мар; раздражнёнасьць; сварлі́васьць f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Faber compedes, quas facit, ipse gestat
Каваль сам носіць ланцугі, якія робіць.
Кузнец сам носит оковы, которые делает.
бел. Як чалавек сабе паслаў, так і выспіцца. Хто вязе, таго і паганяюць/на тым едуць. На тое і конь, каб у плуг запрагаць. Сам і цягне, сам сябе і панукае.
рус.Кот скребёт на свой хребёт.
фр. Comme on fait son lit on se couche (Как постелешь, так и спать будешь).
англ. As you brew so must you drink (Какое сваришь пиво, такое и должен пить). He that hatches matches catches matches (Кто делает спички ‒ спички получит).
нем. Wer andere schimpft, den schimpfen auch andere (Кто ругает других, того ругают также и другие).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
In quo nascetur asinus corio, morietur
У якой шкуры асёл народзіцца, у такой і памрэ.
В какой шкуре осёл родится, в такой и умрёт.
бел. Воўк кожны год ліняе, але нораву не мяняе. Хоць трэсні, сініца, не ўзляцець жураўлём. Калі ўродзіцца з лысінкай, то з лысінкай і памрэ. Які нарадзіўся, такі і задавіўся.
рус. Синицу хоть в пшеницу ‒ ничего не сделаешь.
фр. Quand on est bête c’est pour longtemps (Когда дурак, то это надолго). Le loup mourra dans sa peau (Волк умрёт в своей шкуре).
англ. Blood will tell (Кровь скажется). Cat after kind (Кот котом). Can the leopard change his spots? (Может ли леопард изменить свои пятна?).
нем. Der Wolf stirbt in seiner Haut (Волк издохнет в своей шкуре).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Bonum est etiam bona verba inimicis reddere
Добра нават ворагу сказаць прыемнае слова.
Хорошо даже недругам сказать доброе слово.
бел. Прыемнае слова ‒ вясенні дзень. Добрае слаўцо лепш, чым піўцо. 3 мядком і цвік праглынеш. 3 добрым падыходам і кот гарчыцу есць.
рус. Ласково слово кость ломит, а жестоко гнев движет. Покорное слово гнев укрощает. Ласково слово и ласковый вид и свирепого зверя к рукам приманит. Доброе слово лучше мягкого пирога. На добрый привет добрый ответ.
фр. On prend plus de mouche avec du miel qu’avec du vinaigre (Мёдом больше наловишь мух, чем уксусом).
англ. There is a great force in soft command (В ласковой команде огромная сила).
нем. Gutes Wort findet guten Ort (Хорошее слово находит хорошее место). Gut Gruß, gute Antwort (Хороший привет, хороший ответ). Guter Gruß, guter Dank (Хороший привет, хорошая благодарность).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ВЕРЫ́СІМУ (Veríssimo) Эрыку Лопес
(17.12.1905, г. Крус-Алта, Бразілія — 28.11.1975),
бразільскі пісьменнік. Творча асвоіўшы авангардысцкія і маст. набыткі паўн.-амер. прозы і драматургіі канца 19 — пач. 20 ст., магчымасці псіхааналізу, сканцэнтраваўся на гар. праблематыцы. У раманах «Кларыса» (1933), «Скрыжаваныя дарогі» (1935), «Месца пад сонцам» (1936), «Глядзіце на палявыя лілеі» (1938) адлюстраваў складаныя нац.-псіхал. калізіі сучаснасці. Антыфаш. барацьбе ў Іспаніі прысвяціў раман «Сага» (1940), жыццю паўд. штатаў Бразіліі — дылогію «Час і вецер» (1949—62). У раманах «Далей — маўчанне» (1943), «Ноч» (1954) імкнуўся раскрыць глыбінныя пласты чалавечай свядомасці і падсвядомасці. Разгляд актуальных праблем рэв.-вызв. рухаў праз унутр. свет іх удзельнікаў у раманах «Спадар пасол» (1965), «Палонны» (1967), «Здарэнне ў Антарэсе» (1971). Аўтар кніг нарысаў «Чорны кот на снежным полі» (1941), «Вяртанне Чорнага ката» (1946) і мемуараў «Сола на кларнеце» (1973—76), падарожных нататкаў і інш.
Тв.:
Рус.пер. — Господин посол: Роман. М., 1969;
Пленник // Вериссимо Э. Пленник;
Вейга Ж. Тени бородатых королей: Повести. М., 1981.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Simia simia est, etiam si aurea gestet insignia
Малпа застаецца малпай і ў залатых знаках узнагароды.
Обезьяна остаётся обезьяной и в золотых знаках отличия.
бел. Хто дурнем нарадзіўся, дурнем і памрэ. І кот з вусамі, ды ганяецца за мышамі.
рус. Обезьяна и в золотом наряде обезьяна. Останется дурак навеки дураком. Осёл останется ослом и в орденах и в лентах. Осла хоть в Париж, всё будет рыж. Кляча и в золотой узде не конь.
фр. Menez un âne à la Mecque, vous n’en ramenderez qu’un âne (Ведите осла хоть в Мекку, оттуда вы приведёте только осла).
англ.
нем. Bär bleibt Bär, führt man ihn auch übers Meer (Медведь остаётся медведем, даже если его везут за море). Ein Esel bleibt ein Esel, und käm er nach Rom (Осёл остаётся ослом, и даже если бы он пришёл в Рим).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
arch
I[ɑ:rtʃ]1.
n.
1) а́рка f.
2) Anat. пад’ём -у m. (нагі́)
2.
v.t.
1) сагну́ць у дугу́
A cat arched its back — Кот вы́гнуў сьпі́ну дуго́ю
2) твары́ць дугу́
A bridge arched the stream — Мост дуго́й узно́сіўся над рэ́чкай
II[ɑ:rtʃ]
v.i.
выгіна́цца дуго́й
4.
adj.
гарэ́зьлівы, гарэ́зны, гульлі́вы; хітрава́ты
an arch look — гульлі́вы по́зірк
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
łapać się
łapa|ć się
незак.
1. хапацца;
~ć się za głowę — хапацца (брацца) за галаву;
kot ~ał się gałęzi — кот хапаўся за галінку;
2. лавіцца; трапляцца;
~ć się na czym — трапляцца на чым;
~ć się na przynętę — лавіцца на прынаду
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
БУРГУ́НДЫЯ
(Bourgogne),
гістарычная вобласць у Францыі, у бас.р. Сона. Уключае дэпартаменты Кот-д’Ор, Сона і Луара, Эн, часткова Іона. Пл. каля 30 тыс.км². Нас. 1,7 млн.чал. (1990). Гал. горад — Дыжон. Займае паўд.-ўсх. ўскраіну Парыжскага басейна, паўн.-ўсх. адгор’і Цэнтр. масіву (лясістае плато Марван выш. да 902 м), раўніну па р. Сона, зах. схілы гор Юра. Клімат умераны. Рэкі бас. Соны, Луары звязаны каналамі. Славутая вінаробчая вобласць. Асн.індустр. вузел — раён Ле-Крэзо, дзе развіты здабыча каменнага вугалю, чорная металургія, металаапрацоўка, машынабудаванне. Вырошчванне пшаніцы, цукр. буракоў, алейных і кармавых культур. Гадуюць буйн. раг. жывёлу, свіней, птушку. Асн.трансп. вузел — г. Дыжон. Пячоры Арсі-сюр-Кур; рэгіянальны прыродны парк Марван; некалькі курортаў.
У 5 ст. на тэр. рассялення ням. племя бургундаў узнікла каралеўства Бургундыя з цэнтрам у Ліёне. У 534 далучана да Франкскай дзяржавы. У 843 падзелена на 2 каралеўствы: Верхняя (Транс’юранская) і Ніжняя (Цыс’юранская) Бургундыя, якія ў 933 аб’яднаны Рудольфам II у адзінае каралеўства Бургундыя, або Арэлят (цэнтр у Арлі). З 1032 у складзе Свяшчэннай Рым. імперыі. У 14 ст.б.ч. Бургундыі ўвайшла ў склад Франц. каралеўства, паўд.-ўсх.ч. — у склад Швейцарскага саюза. На частцы тэр. каралеўства бургундаў, якая ў 843 адышла да Зах.-франкскага каралеўства, утварылася герцагства Бургундыя са сталіцай у Дыжоне. У 1031—1361 пад уладай пабочнай лініі франц. дынастыі Капетынгаў. У 14—15 ст. бургундскія герцагі пераўтварылі герцагства Бургундыя ў самастойную дзяржаву. Герцаг Філіп Смелы [1364—1404], які заснаваў новую дынастыю бургундскіх герцагаў — Валуа, далучыў да Бургундыі Фландрыю, Артуа і Франш-Кантэ. Яго ўнук Філіп Добры |1419—67] далучыў графствы Булонь, Нідэрланды і Люксембруг. Бургундыя стала моцнай дзяржавай, цэнтрам рыцарскай культуры Зах. Еўропы. Герцаг Карл Смелы [1467—77] імкнуўся далучыць да Бургундыі Латарынгію і Эльзас, але пацярпеў паражэнне ў т.зв. бургундскіх войнах, якія вёў з франц. каралём Людовікам XI. У выніку Бургундская дзяржава распалася. Тэр. Бургундскага герцагства (разам з Пікардыяй) увайшла ў склад Франц. каралеўства і стала правінцыяй Бургундыя з самакіраваннем; у 1790 падзелена на дэпартаменты Сона і Луара, Эн, Кот-д’Ор, Іона. Нідэрл. ўладанні перайшлі да Габсбургаў (канчаткова ў 1482 пасля смерці дачкі Карла Смелага Марыі Бургундскай і спынення бургундскай дынастыі).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пята́, ‑ы́, ДМ пяце́; мн. пя́ты (зліч.2,3,4 пяты́), пят; ж.
1. Задняя частка ступні. Андрэй паглядзеў .. [цётцы Таццяне] услед, як яна ішла па халоднай зямлі босымі нагамі з парэпанымі пятамі.Пестрак.// Частка панчохі або шкарпэткі, якая закрывае гэтую частку ступні. Гэлька, Лявонава дачка, рабіла парцяную панчоху — дарабляла пяту.Баранавых.
2.Спец. Апорная частка чаго‑н. (якая іншы раз устаўляецца ў якую‑н. аснову, гняздо).
•••
Ахілесава пята — пра слабае месца каго‑н. (паводле грэчаскага міфа, Ахілес меў толькі адно слабае месца на целе — пяту, ад раны ў якую і загінуў).
З галавы да пят; ад пят да галавыгл. галава.
Кату па пятугл.кот.
Наступаць на пятыкамугл. наступаць.
Падмазаць пятыгл. падмазаць.
Пад пятойкаго або чыёй — пад уладай, пад прыгнётам.
Па пятах — неадступна, услед (хадзіць).
Сесці на пятыкамугл. сесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)