Ferrum quando calet, cudere quisque valet

Кожнаму па сілах каваць жалеза, пакуль яно гарачае.

Каждый в силах ковать железо, пока оно горячее.

Гл.: Dum ferrum...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

іржа́ ж., в разн. знач. ржа́вчина;

і. раз’яда́е жале́за — ржа́вчина разъеда́ет желе́зо;

барацьба́ з іржо́й раслі́н — борьба́ со ржа́вчиной расте́ний

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

купферштэ́йн

(ням. Kupferstein, ад Kupfer = медзь + Stein = камень)

сплаў сярністага жалеза і сярністай медзі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

фасо́нный в разн. знач. фасо́нны;

фасо́нное желе́зо фасо́ннае жале́за;

фасо́нное литьё фасо́ннае ліццё;

фасо́нный кирпи́ч фасо́нная цэ́гла;

фасо́нная труба́ фасо́нная труба́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

hardware

[ˈhɑ:rdwer]

n.

1) жале́зныя вы́рабы, скабяны́я тава́ры

military hardware — узбрае́ньне (та́нкі, гарма́ты, самалёты)

2) Comput. апара́тнае забесьпячэ́ньне, “жале́за”

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

сырэ́ц, ‑рцу, м.

1. Не да канца выраблены або не ачышчаны прадукт. Спірт-сырэц. Шоўк-сырэц.

2. Тое, што і сыравіна. [Кравец:] — Ён [сын] інжынер там, дзе жалеза з сырцу выплаўляюць. Горы там, піша, страх. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Éisen

n -s, -

1) жале́за

2) кайданы́

3) падко́ва

4) меч

in ~ schlágen* [légen*] — закава́ць у кайданы́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

напалі́ць, -палю́, -па́ліш, -па́ліць; -па́лены; зак.

1. што і ў чым. Нагрэць паленнем¹ (у 4 знач.).

Н. у хаце.

2. што. Нагрэць да вельмі высокай тэмпературы.

Н. жалеза.

3. чаго. Нагатаваць у нейкай колькасці шляхам перапальвання.

Н. вугалю з дрэва.

4. чаго. Расходаваць у нейкай колькасці (разм.).

Н. электрычнасці на сто рублёў.

|| незак. напа́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. напа́л, -у, м. і напа́льванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

гну́цца, гну́ся, гне́шся, гне́цца; гнёмся, гняце́ся, гну́цца; гніся; незак.

1. Прымаць дугападобную, выгнутую форму; схіляцца.

Дрэвы г. да зямлі.

Чалавек гнецца ад цяжкай ношы.

2. Рабіцца няроўным; згінацца.

Ліст жалеза добра гнецца.

3. перан. Траціць стойкасць, паддавацца чыйму-н. уздзеянню.

Г. перад панам.

|| зак. пагну́цца, 1 і 2 ас. адз. звычайна не ўжыв., -гне́цца; -гнёмся, -гняце́ся, -гну́цца і сагну́цца, -гну́ся, -гне́шся, -гне́цца; -гнёмся, -гняце́ся, -гну́цца; -гніся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дзю́баць, -аю, -аеш, -ае; незак., каго-што і без дап. (разм.).

1. Дзяўбці (у 1 і 2 знач.; пра птушак).

2. Удараць чым-н. вострым або ўдарацца аб што-н., пакідаючы след.

Д. лёд.

Кулі дзюбаюць жалеза.

◊

Дзюбаць носам (разм.) — драмаць, то апускаючы, то ўзнімаючы галаву.

|| аднакр. дзю́бнуць, -ну, -неш, -не; -ні і дзюбану́ць, -ну́, -не́ш, -не́, -нём, -няце́, -ну́ць, -ні́.

|| наз. дзю́банне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)