1. Які вызначаецца багаццем, раскошаю аздаблення або высокай якасцю матэрыялу. Раскошны палац. Раскошны лімузін. □ Зверху ў раскошным чырвоным пераплёце Сашавы «Казкі»...Васілевіч.
2. Пышны, прыгожы. Над буданамі рос стары хвойнік, не густы, таму разгалісты, з выгнутым уніз раскошным галлём.Кулакоўскі.Вылі .. [вусы] хоць і сівыя, але раскошныя і густыя.Чарнышэвіч.— У маёй мамы таксама былі раскошныя валасы, але доля яе была нешчаслівая, — у засмучэнні прамовіла .. [Ядвіся].Колас.// Дзівосны, незвычайны. Свет блакітна-ружова-зялёных фарбаў ціхай раніцы, раскошны свет вады, травы і сонца.Брыль.
3. Прасторны, вялікі. Два раскошныя драўляныя будынкі, вакол іх — цяністыя таполевыя прысады.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Láppen
m -s, -
1) ану́ча, ану́чка; pl лахманы́, рыззё
2) анат., бат.до́ля
3) тэх. ло́пасць; ла́па; вы́ступ; борт
◊ j-m durch die ~ géhen* — уцячы́, вы́слізнуць ад каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
share1[ʃeə]n.(in/of)
1. ча́стка, до́ля;
get a share in the profits атрыма́ць до́лю ад прыбы́ткаў;
take a share in smth. браць удзе́л у чым-н.
2.а́кцыя, пай
♦
get one’s fair share of smth. атрыма́ць справядлі́вую до́лю чаго́-н.;
go shares (with smb.) (in smth.)infml дзялі́цца паро́ўну (з кім-н.) (чым-н.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
portion
[ˈpɔrʃən]1.
n.
1) ча́стка f.; надзе́л -у m. (са спа́дчыны), спа́дчына f.
2) по́рцыя f. (напр.е́жы)
3) паса́г -у m.
4) до́ляf., лёс -у m.
2.
v.
1) дзялі́ць на ча́сткі, по́рцыі або́ надзе́лы
2) дава́ць як нале́жную ча́стку (надзе́л са спа́дчыны або́ паса́г)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
часць, ‑і, ж.
1. Асобная самастойная вайсковая адзінка. Танкавыя часці. Пяхотныя часці. □ Вайсковая часць.. атрымлівае заданне: выбіць фашыстаў з умацаванняў.«Звязда».
2.Доля, пай, якія належаць каму‑н. [Богушу] ўжо не да твару калупацца ў зямлі, ён прадае сваю часць і едзе ў свет.Скрыган.
3.зазначэннем. Разм. Галіна якой‑н. дзейнасці; спецыяльнасць. Пайсці па слясарнай часці. □ [Дзед:] — Праўда, на сына мала было надзеі: ударожыўся ён па лясной часці.Якімовіч.// Круг, сфера чыіх‑н. абавязкаў, інтарэсаў, дзейнасці. — А ты замест таго, каб тытунём сабе галаву тлуміць, пацешыўся б во прыродай! — кінуў Наркевічу.. Севасцьянаў. — Ну, гэта па тваёй часці, — засмяяўся Наркевіч, — ты ж паэт, а не я.«Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
los, ~u
м.
1. лёс, доля;
gorzki los — горкая доля;
ironia ~u — іронія лёсу;
jego ~y się ważą — вырашаецца ягоны лёс;
2. жэрабя;
ciągnąć ~y — цягнуць жэрабя;
3. латарэйны білет;
cięgnienie ~ów — тыраж (латарэі);
pełny los — выйгрышны білет;
pusty los — білет без выйгрышу;
na los szczęścia — на ўдачу; на шчасце;
masz ci los! — вось табе і на!; вось табе маеш!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
część
częś|ć
ж.
1. частка; доля;
po największej ~ci — большай часткай;
trzecia ~ć — трэцяя частка;
~ć świata — частка свету;
lwia ~ć — львіная доля (частка);
~ci mowy грам. часціны мовы;
po ~ci (w ~ci) — часткова;
~ć gotówką, ~ć wekslami — часткова наяўнымі, а рэшту на вэксаль;
2. частка; дэталь;
~ci zapasowe — запасныя часткі;
~ci maszyn — дэталі машын;
rozebrać na ~ci — разабраць па частках; разабраць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
lot1[lɒt]n.
1.infml(of) мно́ства;
a lot/lots of people/money мно́ства людзе́й/шмат гро́шай
2. the (whole) lot усё;
That’s the lot! Вось і ўсё!
3. жэ́рабя; до́ля, лёс
4. лот (на аўкцыёне)
5. уча́стак (зямлі);
a parking lot стая́нка аўтамашы́н
♦
draw lots цягну́ць жэ́рабя;
throw in one’s lot with smb. падзяля́ць лёс з кім-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Здо́лець, здале́ць ’магчы, змагчы’. Параўн. до́ліць ’перамагаць’ (Нас.). Рус.пск.сдолять, сдолить ’перамагчы’, пск., цвяр., дан.здо́лить, смал., прыбалт.вздо́леть ’тс’, укр.здола́ти, здолі́ти ’перамагчы’, польск.zdoleć ’змагчы’, чэш.zdolati, zdoliti ’змагчы, перамагчы’, славац.zdolať ’тс’. Ст.-рус.съдолѣти ’перамагчы, умацавацца’ (XIV ст.). Прасл. (паўн.) sъ‑doliti, *sъdolěti — прэфіксальны адыменны дзеяслоў з коранем dol‑ (гл. дол) і значэнне ’змясціць унізе — паваліць’, адкуль перан. ’перамагчы’ (параўн. рус.одолеть, укр.подолати ’тс’) > ’змагчы’. Трубачоў, Эт. сл., 5, 62; Трубачоў, Дополн., 1, 525 (доли́ть ’перамагаць’, doliti). Іначай менш верагодна: ад доля праз значэнне ’дзяліць’ Бернекер, 1, 206–207; Фасмер, 1, 525; Слаўскі, 4, 63; Брукнер, 92; Голуб-Копечны, 104. Яшчэ іначай: да і.-е. кораня *dher‑ ’трымаць’, ’падтрымліваць’, Махэк₂, 123. Але Покарны (1, 252–253) не ўказвае фармацый на ‑l‑ з гэтым коранем; таму патрэбна дадатковая аргументацыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спо́саб ‘прыём, метад’, ‘парадак, характар, манера, склад’, ‘рэальныя ўмовы, сродак, магчымасць ажыццяўлення чаго-небудзь’ (ТСБМ, Гарэц., Ласт., Байк. і Некр., Федар. 4), ‘матэрыяльны дастатак, сродкі’ (Варл.), ‘неабходнае для жыцця’ (Сержп. Прымхі), ‘доля’: дзеўка без спосабу (пра векавуху) (Сержп.). Укр спо́сі́б, рус.спо́соб, польск.sposób, чэш.způsob, славац.spôsob, серб.-харв.спосо̀ба. Параўн. пасоба ‘дапамога’ (Нас.), рус.посо́бие, якія з выразу *ро sobě (гл. сябе); Міклашыч, 331–332; Фасмер, 3, 738. Якабсон (гл. у Фасмера, там жа) усходнеславянскія словы лічыць запазычаннем праз польскую з ст.-чэш.zpósob. Аналагічна Кохман, Stosunki, 126. Сяткоўскі (гл. Басай-Сяткоўскі, Słownik, 334) чэшскі ўплыў бачыць толькі ў развіцці абстрактных значэнняў. Борысь (570) рэканструюе паўн.-прасл.*sъposobъ як аддзеяслоўны дэрыват ад *sъposobiti < *posobiti < *ро sobě, параўн. спасобіць ‘падрыхтоўваць, запасаць’ (Нас.), ст.-бел.способяти ‘падрыхтаваць, сабраць’ (Ст.-бел. лексікон).