ручны́, ‑ая, ‑ое.
1. Прызначаны, прыстасаваны для рукі (у 1, 2 знач.), для рук. Ручны гадзіннік. Ручны багаж.
2. Які робіцца рукамі, уручную, а не машынай. Ручная здабыча вугалю. // Зроблены ўручную. Ручная вышыўка. // Які прыводзяцца ў дзеянне рукой, рукамі. Ручны станок. Ручная граната.
3. Такі, які не баіцца чалавека, прывык да чалавека; прыручаны (пра жывёлін, звяроў). Зайчанятка так прывыкла да Жэні, што зрабілася проста ручным: Жэня выпускае яго з клеткі, і яно бегае за ёй, як кошка. Якімовіч. А выведуцца маладыя арляняты, возьме [Гошка] адно з гнязда і прыручыць: няхай у іх будзе ручны арол. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ручны́
1. Hand-;
ручны́ гадзі́ннік Ármbanduhr f -, -en;
ручны́ бага́ж Hándgepäck n -(e)s; вайск ручна́я грана́та Hándgranate f -, -n;
ручны́ кулямёт léichtes Maschínengewehr (скар LMG);
2. (які робіцца ўручную):
ручна́я пра́ца Hándarbeit f -; manu¦élle Árbeit;
ручны́м спо́сабам mit der Hand
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
заве́сці, -вяду́, -вядзе́ш, -вядзе́; -вядзём, -ведзяце́, -вяду́ць; завёў, -вяла́, -ло́; -вядзі́; -ве́дзены; зак.
1. каго-што. Ведучы, змясціць куды-н., увесці.
З. каня ў стайню.
2. каго (што). Ведучы, даставіць куды-н. мімаходам, па дарозе.
З. дзіця ў сад.
3. каго (што). Ведучы, накіраваць куды-н., вельмі далёка, не туды, куды належыць.
З. ў балота.
4. што. Устанавіць, арганізаваць.
З. новыя парадкі.
У нас так заведзена.
5. каго-што. Набыць, абзавесціся кім-, чым-н.
З. пчол.
З. гаспадарку.
6. што. Пачаць што-н. (што абазначаецца назоўнікам).
З. гаворку.
З. песню.
З. дружбу.
7. што. Прывесці ў дзеянне, пусціць у ход (механізмы).
З. гадзіннік.
З. матор.
|| незак. заво́дзіць, -во́джу, -во́дзіш, -во́дзіць.
|| наз. заво́д, -у, М -дзе, м. (да 7 знач.) і заво́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (да 7 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
gain2 [geɪn] v.
1. (by, from) атры́мліваць, набыва́ць (што-н. карыснае, неабходнае);
You’ll gain by the experience. Гэта (здарэнне) будзе для вас карысным урокам.
2. павялі́чваць (хуткасць, вышыню, вагу і да т.п.);
I’m afraid I’m gaining weight again. Баюся, што я зноў набіраю вагу.
3. (on, upon) наганя́ць, даганя́ць;
Тhe police were gaining on them. Паліцыя наганяла іх.
4. спяша́цца (пра гадзіннік);
Мy watch gains 2 minutes a day. Мой гадзіннік спяшаецца на 2 хвіліны ў дзень.
5. fml дабіра́цца (да месца з цяжкасцямі);
Аt last they gained the destination. Нарэшце яны дабраліся да месца прызначэння.
♦
gain ground рабі́цца (больш) папуля́рным, мо́цным, шы́рыцца;
Тhe movement is gaining ground. Гэты рух робіцца папулярным;
gain time выйграва́ць час
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
wind2 [waɪnd] v. (wound)
1. ві́цца (пра дарогу, раку)
2. мата́ць, намо́тваць;
wind yarn мата́ць пра́жу;
wind in the line змата́ць ву́дачку;
wind a baby in a shawl заху́таць дзіця́ ў ху́стку
3. абвіва́ць; абдыма́ць;
She wound the child in her arms. Яна моцна абняла дзіця.
4. заво́дзіць (гадзіннік); адця́гваць (струны)
♦
wind smb. around one’s (little) finger infml ≅ віць вяро́ўкі з каго́-н.
wind back [ˌwaɪndˈbæk] phr. v. перамата́ць наза́д
wind down [ˌwaɪndˈdaʊn] phr. v.
1. спыня́цца (пра гадзіннік)
2. расслабля́цца
wind forward [ˌwaɪndˈfɔ:wəd] phr. v. перамата́ць упе́рад
wind up [ˌwaɪndˈʌp] phr. v.
1. зако́нчыць, завяршы́ць (справу)
2. infml напру́жваць, узбуджа́ць, узру́шваць;
Are you winding me up to a fury? Ты што! Хочаш давесці мяне да шаленства?
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
со́нечны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сонца (у 1 знач.). Сонечны прамень. Сонечнае цяпло. Сонечная энергія. Сонечнае зацьменне. □ А сосны да неба ўзнімаюць галіны, нібыта вітаючы сонечны ўсход. А. Вольскі. // Які грунтуецца на скарыстанні энергіі Сонца. Сонечны рухавік. Сонечная ванна.
2. Такі, калі свеціць сонца, з сонцам. І калі запахне кропам, тады, здаецца, устае ўваччу сонечная-сонечная раніца, калі трапечуцца кропелькі расы на кветках. Лынькоў. У небе не было ні хмаркі, стаяў ясны сонечны дзень. Гурскі. Надвор’е было сонечнае. Кавалёў.
3. Які асвятляецца сонцам; асветлены сонцам. Сонечная паляна. Сонечны пакой. □ Раніцаю мокры вецер біўся з лесу ў сонечнае акно. Чорны. Над Свіслаччу, Дзе малады барок Вяршалін пікамі блакіт папоркаў, Цвіце нясмелым цветам чабарок, Паслаўшыся на сонечным пагорку. Калачынскі. Пасля цемры і вільгаці, што панавалі ў пячоры, на сонечным беразе было асабліва хораша. Бяганская.
4. перан. Радасны, светлы, шчаслівы. Жывём у сонечнай краіне І будзем жыць у добры час, Дзе праўда ясная не гіне, Дзе праўдзе служыць кожны з нас. Купала. // Які выяўляе радасны настрой. Добрай раніцы, чароўная чарцёжніца з сонечнай усмешкай! Васілёнак.
5. Падобны колерам на сонца; ярка-жоўты. Сонечны колер — след таго, што будынкі яшчэ свежыя, новыя. Скрыган.
•••
Сонечнае спляценне гл. спляценне.
Сонечная сістэма гл. сістэма.
Сонечны гадзіннік гл. гадзіннік.
Сонечны ўдар гл. удар.
Сонечныя плямы гл. пляма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
słoneczny
słoneczn|y
сонечны;
udar ~y — сонечны ўдар;
układ ~y — сонечная сістэма;
kąpiele ~e — сонечныя ванны;
zegar ~y — сонечны гадзіннік;
okulary ~e — сонечныя акуляры;
splot ~y анат. дыхавіца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
паязджа́нін, ‑а, м.
Уст. Абл. Той, хто знаходзіцца ў дарозе, едзе куды‑н.; падарожнік. Гэтыя дзве машыны пайшлі следам за трыма грузавікамі з салдатамі, а за імі пайшлі яшчэ тры грузавікі з салдатамі. Так усе гэтыя паязджане выехалі з Баранавіч на Сіняўку і далей проста імчаліся па Маскоўска-Варшаўскай шашы, на ўсход. Чорны. Ціхамір глянуў на гадзіннік — была ўжо шостая гадзіна, але ў вакзале яшчэ было цемнавата. — Ды праз гадзіну [буфет] адчыняць, — сказаў Ціхамір тонам бывалага паязджаніна. Чыгрынаў. // Удзельнік вясельнага поезда. Як у моры ў белым снегу Без днявання, без начлегу, Ў бездарожжа, ў беспрыстанне Едуць, едуць паязджане. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распланава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., што.
1. Размясціць, размеркаваць згодна з якім‑н. планам. На вялікім перапынку Іван Сямёнавіч паклікаў вучняў на двор, каб разам размеціць, дзе зрабіць клумбы, а дзе распланаваць спартыўную пляцоўку. Курто. Валя павярнула справу ў іншы бок: яна распланавала гладкую пляцоўку на асобныя квадраты і вызначыла месца для розных спартыўных гульняў. Якімовіч.
2. Размеркаваць у часе, намеціць план якіх‑н. дзеянняў. Распланаваць выхадны дзень. □ Я чакала Валеру. Яго хацела страчаць, .. і ўжо ў думках усё распланавала, як паеду на станцыю, як буду з нецярпеннем пазіраць на гадзіннік, як будзем разам варочацца са станцыі. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адста́ць сов., в разн. знач. отста́ть; (отпасть, отделиться — ещё) отвали́ться;
адзі́н веласіпеды́ст ~та́ў на паўкіламе́тра — оди́н велосипеди́ст отста́л на полкиломе́тра;
ву́чань ~та́ў у вучо́бе — учени́к отста́л в учёбе;
гадзі́ннік ~тае́ — часы́ отстаю́т;
~та́нь ад мяне́ — отста́нь от меня́;
падно́сак ~та́ў — подмётка отста́ла (отвали́лась)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)