Ператру́с ’вобыск’ (ашм., Стан.), ператру́ска ’ператрасанне’ (Нас.), ’пераборка старой хаты’ (ветк., Мат. Гом.), ператраса́ць ’перабудоўваць’ (Касп.). Да пера- (гл.) і тру́сіць, якое з прасл. *trǫsiti ’трусіць’, ’трэсці’. Значэнне ’перабудоўваць’ — другаснае, параўн. перасыпа́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стру́шанка ‘сена і салома, змешаныя разам’ (Нас., Янк. 2; віл., лаг., Сл. ПЗБ; Юрч.), струша́нка ‘тс’ (Бяльк.), стру́шынка ‘тс’ (чавус., Нар. сл.), стру́шанка, тру́шанка ‘тс’ (Мат. Маг.). Параўн. струшваць ‘страсаць’ (Др.-Падб.) < трусіць, адсюль *струшаны, ад якога ўтвораны дэрываты з суф. ‑к‑. Параўн. трусіць, трасянка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Струсі́ць ‘стрэсці’, струсну́ць ‘страсянуць’ (ТС), сюды ж струхну́цца ‘страсянуцца’ (Нар. Гом.). Да трусі́ць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шалудзі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які мае струны, каросту, сып на скуры; паршывы (у 1 знач.). Шалудзівае кацяня. □ Дробненька трусіць пара худых, шалудзівых конікаў. Сяргейчык.
2. перан. Нікчэмны, агідны. Няўжо яны [хлопцы] будуць цярпліва Маўчаць, тая, Глядзець, як барон шалудзівы Наш край вынішчае. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трушы́на, трушы́нка ‘трошачкі, маленькая колькасць’ (Нас.). Паводле Насовіча, ад трусі́ць (гл.). Параўн. таксама тру́сачка ‘драбок, каліва’, ‘парушынка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Труско́м ‘ашчадна, патрошку’: насып труском ды бяжы трушком (Вушац. сл., Пятк. 3). Да трусіць 2 ‘сыпаць, церусіць’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трушы́ць ‘памалу кідаць’ (Мат. Маг.). Варыянт трусі́ць ‘сыпаць, натрасаць і інш.’ з чаргаваннем с / ш, гл. тру́сіцца 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Труся́нка ‘трасянка; страва з некалькі прадуктаў’ (ТС), трусю́ха ‘дробная салома’ (паст., Сл. ПЗБ). Утварэнні ад трусіць 2, ‘растрасаць, змешваць’ аналагічна да трасянка 1, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трусца́ ‘густы сняжок’ (Сцяшк. Сл.). Да трусіць ‘сыпаць, церушыць’ (гл.). Паводле Астроўскага (ABSl, 27, 126), узыходзіць да прасл. *tręs‑/*trǫs‑, параўн. польск. trzęsionka ‘дробны дождж’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Труса́я ‘пра неразумную, бесталковую жанчыну’ (Рэг. сл. Віц.). Відаць, ад трусіць 1 ‘трэсці, калаціць’ (гл.) з суф. ‑аj‑а са значэннем зніжанасці (Сцяцко, Афікс, наз., 36). Параўн. трусея, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)