ГЕВА́РА ДЭ ЛА СЕ́РНА (Geuvara de la Serna) Эрнеста [вядомы і як Чэ
(Ché); 14.6.1928, г. Расарыо, Аргенціна — 8.10.1967], лацінаамерыканскі рэвалюцыянер, дзярж. і паліт. дзеяч Кубы. Урач. У 1954 удзельнічаў у рэв. барацьбе ў Гватэмале. У 1955 у Мексіцы ўвайшоў у групу Ф.Кастра Руса, у складзе якой высадзіўся на Кубу (снеж. 1956). Адзін з кіраўнікоў Кубінскай рэвалюцыі 1959. Прэзідэнт Нац. банка Кубы (1959—61),
міністр нац. прам-сці (1961—65). Адзін з кіраўнікоў «Руху 26 ліпеня», пасля чл.Нац. кіраўніцтва Аб’яднаных рэв. арг-цый Кубы. Прыхільнік тэорыі экспарту рэвалюцыі. У 1965 пакінуў Кубу і кіраваў у 1966—67 партыз. атрадам у Балівіі, трапіў у палон, забіты. Аўтар прац пра Кубінскую рэвалюцыю 1959.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
са́рнаж., зоол.се́рна
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цэлесці́н, ‑у, м.
Бясколерны ці шэра-блакітны мінерал з класа сульфатаў; серна-кіслы стронцый.
[Ад лац. caelesits — нябесны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Géiß
f -, -en заал. каза́; се́рна, лань
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Сэ́рна ’дзікая каза’ (Стан.), ст.-бел.серна ’тс’ (Альтбаўэр, Скарына). Укр.се́рна, рус.се́рна, стараж.-рус.сьрна, польск.sarna, чэш., славац.srna, в.-луж.sorna, н.-луж.sarnja, славен.sŕna, серб.-харв.ср́на, балг.сърна́, макед.срна, ст.-слав.сръна. Прасл.*sьrna роднаснае лат.sirna ’казуля’, ст.-прус.sirvis ’алень’, лац.cervus ’тс’. Звязваецца з лац. ’рог’, і далей з карова, гл. (Фасмер, 3, 609; Глухак, 577; ЕСУМ, 5, 220). Гл. таксама сарна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нікс ’серна-кіслы цынк’ (Нас.). Запазычана праз польск.niks ’цынкавая-мазь’ з ням.Nichts, назвы, утворанай ад грэч.-лац.onychitis шляхам жартаўлівага збліжэння з nicht (s) ’нічога’ (Варш. сл., 391; Махэк₂, 399).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сайга́, сайга́к ’буйная млекакормячая жывёліна атрада парнакапытных стэпавай зоны, від антылопы’ (ТСБМ). Праз рус.сайга́, сайга́к ’від антылопы’ з цюрк. моў; параўн. чагат.saiɣak ’серна’. Гл. Радлаў, 4, 222; Локач, 141; Міклашыч, Türk. El. Nachtr., 2, 150; Фасмер, 3, 545.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АБРУ́ЦА
(Abruzzo),
нацыянальны парк у Італіі, у Абруцкіх Апенінах. Засн. ў 1923. Пл. больш за 29 тыс.га. Выш. да 2247 м над узр. м. Высакагорныя ландшафты, ледавікі, унікальныя геал. аб’екты, альпійская флора і фауна: асакова-злакавыя камяністыя альпійскія лугі, зараснікі рададэндрану; водзяцца воўк, мядзведзь, рысь, серна і інш. млекакормячыя.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
За́мша, замш ’від апрацаванай скуры’. Рус., укр.за́мша, польск.zamsz ’тс’, чэш.zámiš ’тс’, славац.zamša ’слой скуры пад верхнім слоем’. Ст.-рус.замша ’замша’ (1635 г.). Ст.-бел.замешъ, замшъ (з 1552 г.); замшовый (1540 г.) < с.-в.-ням.saemisch leder ’замшавая скура’, дзе saemisch < франц.chamois ’серна’ (?) праз польск.Фасмер, 2, 77; Шанскі, 2, З, 48. Там прыводзяцца іншыя версіі, якія прызнаюцца няўдалымі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Са́рна ’горная каза з невялікімі рагамі’ (ТСБМ, Гар., Др.-Падб., Банк і Некр., Янк. БП, Бес.). Рус.зах.сарна́ ’тс’, укр.са́рна (побач з серна) ’тс’. Запазычанне з польск.sarna ’тс’ (гл. Фасмер, 3, 563) > праслав.*sьrna (Брукнер, 482). Апошняе роднаснае лат.sirna ’сарна, казуля’, ст.-прус.sirvis ’алень’, лац.cervus ’алень’, cornu ’рог’, авесц.srvā ’рог, ногаць’, гоц.haúrn ’рог’. Падрабязна гл. Фасмер, 3, 609.