гарцану́ць
‘аднакратны да гарца´ць - пудзіць каго-небудзь; гарцаваць’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
гарцану́ |
гарцанё́м |
| 2-я ас. |
гарцане́ш |
гарцаняце́ |
| 3-я ас. |
гарцане́ |
гарцану́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
гарцану́ў |
гарцану́лі |
| ж. |
гарцану́ла |
| н. |
гарцану́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
гарцані́ |
гарцані́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
гарцану́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пу́дзіцца несов.
1. пуга́ться;
2. страд. вспу́гиваться; см. пу́дзіць 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перапу́дзіць, ‑пуджу, ‑пудзіш, ‑пудзіць; зак., каго.
Разм. Перапужаць. Сабака ашалеў. Распырскваючы сліну, З усіх сабачых ног да статка падляцеў І ну ірваць скаціну, Авечак перапудзіў і наўцёк У белы свет падаўся. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Пашпу́дзіць, драг. пошпудыты ’шпурнуць, кінуць з размаху’ (Клім.). Да па- і + шпу́дзіць, якое ўтварылася ў выніку кантамінацыі лексем шпурнути ’шпурнуць’ і пу́дыты ’пудзіць, гнаць’, параўн. і драг. пэндыты ’імкліва бегчы, ляцець’ < польск. pędzić ’тс’. Да прасл. рдиШ > пу́дзіць (гл.). Больш падрабязна гл. Фасмер, 3, 402; Махэк₂ > 497.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адпу́дзіць, ‑пуджу, ‑пудзіш, ‑пудзіць; зак., каго.
1. Спалохаўшы, адагнаць. Спачатку хлопцы сядзелі моўчкі і толькі зрэдку перагаворваліся шэптам, баючыся адпудзіць рыбу. Ваданосаў.
2. перан. Адштурхнуць ад сябе сваімі словамі, учынкамі і пад. Чарнікевіч адказаў не адразу. Ён баяўся першым неасцярожным словам адпудзіць гэту дзяўчыну. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пу́дзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; незак.
1. Пужацца; баяцца, палохацца (звычайна пра жывёлу). На чорным аксамітавым небе трапяталі зоркі, у густым гушчары енчылі сычы, і ад іх крыку коні пудзіліся і стрыглі вушамі. Хомчанка. Бацька нёс на плячах мех мукі, а маці вяла карову, якая пудзілася папялішча. Гурскі.
2. Зал. да пудзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пу́дкі ’пужлівы, палахлівы’ (ТСБМ, барыс., ст.-дар., Сл. ПЗБ; ТС, ПСл), пудлі́вы ’тс’ (Шат., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС). Да пудзіць, пуд 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пу́дзіла (ТСБМ; Шат.; віл., асіп., ганц., паст., Сл. ПЗБ; Бяльк.), ’страшыдла пужаць курэй’ (Варл.), пу́дзвіло, пу́дзіло ’пудзіла; неахайнік’ (ТС). Ад пу́дзіць ’пужаць, адганяць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пэ́ньдзік ’мясцовая назва печкура’ (д.-гарад., Звязда, 1995, 21 сак.). Лакальнае ўтварэнне ад пэндзіць ’гнаць, даганяць’ (гл.), магчыма, пад уплывам пудзіць ’палохаць’, параўн. пудзік ’верабей’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ны́дзгаць ’есці без апетыту, перабіраючы’ (слонім., Нар. лекс.; Сцяшк. Сл.), пыдзьгаць ’нудзець’ (пух., З нар. сл.). Відаць, да пыдзіць (гл.) як другаснае ўтварэнне ад назоўніка ⁺пыдзьга (пыдзга), параўн. пудзьги ад пудзіць і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)