пажа́р-пту́шка

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. пажа́р-пту́шка пажа́р-пту́шкі
Р. пажа́р-пту́шкі пажа́р-пту́шак
Д. пажа́р-пту́шцы пажа́р-пту́шкам
В. пажа́р-пту́шку пажа́р-пту́шак
Т. пажа́р-пту́шкай
пажа́р-пту́шкаю		 пажа́р-пту́шкамі
М. пажа́р-пту́шцы пажа́р-пту́шках

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

цар-пту́шка

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. цар-пту́шка цар-пту́шкі
Р. цар-пту́шкі цар-пту́шак
Д. цар-пту́шцы цар-пту́шкам
В. цар-пту́шку цар-пту́шак
Т. цар-пту́шкай
цар-пту́шкаю		 цар-пту́шкамі
М. цар-пту́шцы цар-пту́шках

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

жар-пту́шка

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. жар-пту́шка жар-пту́шкі
Р. жар-пту́шкі жар-пту́шак
Д. жар-пту́шцы жар-пту́шкам
В. жар-пту́шку жар-пту́шак
Т. жар-пту́шкай
жар-пту́шкаю		 жар-пту́шкамі
М. жар-пту́шцы жар-пту́шках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

жар-пту́шка ж. фольк. жар-пти́ца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жар-пту́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.

Нар.-паэт. Казачная птушка з агністым, бліскучым пер’ем. У ціхай рэчцы мякка люстраваліся чырвань неба, бледны сярпок месяца і далёкія ярка-малінавыя аблокі, якія былі падобны на казачных жар-птушак. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жар-пту́шка ж міфал Féuervogel m -s, -vögel

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Жа́р-пту́шка ’казачная птушка з агністым пер’ем’. Рус. жар‑птица, укр. жар‑птиця, серб.-харв. жар‑пти̏ца, балг. жар‑птица (са спасылкай на рус. казкі) ’тс’. Параўн. у Плетаршніка славен. žâr‑žéna ’міфічная істота, падобная да вілаў’. Слова жар выступае ў спалучэнні ў якасці прыметніка са значэннем ’вогненны’ (гл. жа́ры). Іначай у Шанскага, 1, Ж, 277: складанне слоў жар ’агонь, гарачае вуголле’ і птица. Трэба мець на ўвазе познюю (1825 г.) фіксацыю спалучэння ў слоўніках, што можа ўказаць на пазнейшае штучнае ўтварэнне слова. Але Іваноў і Тапароў (Слав. яз. мод. системы, 141–142) пераканаўча звязваюць жар-птушку (і славац. pták‑ohnivák) са старажытным культам агню.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пти́ца ж.

1. пту́шка, -кі ж., птах, род. пта́ха м.; собир. пту́шка, -кі ж.; пта́ства, -ва ср.;

хи́щные пти́цы драпе́жныя пту́шкі;

дома́шние пти́цы сво́йскія пту́шкі;

водяна́я пти́ца вадзяна́я пту́шка;

2. разг., ирон. пту́шка, -кі ж.;

что он за пти́ца? што ён за пту́шка?;

◊

стре́ляная пти́ца стрэ́ляная пту́шка;

во́льная пти́ца во́льная пту́шка;

пти́ца высо́кого полёта пту́шка высо́кага палёту;

жить как пти́ца небе́сная жыць як пту́шка нябе́сная.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ляля́к, леляка́, мн. лелякі́; леляко́ў, м.

Начная насякомаедная птушка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пти́чка

1. пту́шка, -кі ж., пту́шачка, -кі ж.;

2. (пометка) разг. пту́шка, -кі ж., га́лачка, -кі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)