По́лымя ’агонь, які ўзнімаецца над тым, што гарыць’ (ТСБМ), по́лымʼе, по́ломʼе ’тс’ (ТС), сюды ж по́лань (Сл. ПЗБ), по́лынь ’тс’ (Нар. сл.), ст.-бел. поломѧ (XVI ст.). Укр. по́лумʼя, рус. поломя, по́лымя, пламя, польск. płomień, н.-луж. płomje, в.-луж. płomjo, чэш. plamen, славац. plameň, славен. plámen, серб.-харв. пла̏мен, балг. пла́мен, пла́мък, плам, ст.-слав. пламы, пламень. Прасл. *polmy, *polmenь: аснова *polmen‑ (дзе ‑men‑ — суфікс, параўн. пол ’полымя’ (Сл. ПЗБ)), ад *polti, *polěti ’палаць’ (гл. пала́ць); роднаснае літ. pelenaĩ ’попел’, лат. pę́lni ’тс’, ст.-прус. pelanno, літ. pelẽnė ’ачаг’, магчыма, таксама алб. pjalmë ’слуп пылу’ (Фасмер, 3, 273). Паводле Карскага (1, 254), формы з ‑лы‑ другасныя, у выніку аналогіі да слоў тыпу блыха́.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

куро́дым, -у, м.

Густы едкі дым пры тленні, гарэнні без полымя.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зы́ркі, -ая, -ае.

Яркі, асляпляльны.

Зыркае полымя.

Зырка (прысл.) гарэць.

|| наз. зы́ркасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пажыра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго-што.

1. гл. пажраць і пажэрці.

2. перан. Знішчаць цалкам што-н.

Полымя пажырае хаты.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

палымне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Ярка гарэць, палаць; знішчацца ў агні.

Хаты палымнелі ў агні.

2. Набываць колер полымя; вылучацца колерам полымя, яркай чырвонай афарбоўкай.

На ўсходзе палымнела зара.

Палымнее чырвоная рабіна (перан.).

3. Пакрывацца румянцам.

Палымнее твар.

4. перан. Быць ахопленым якім-н. моцным пачуццём.

П. сэрцам.

Палымнее агонь помсты.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пла́мя прям., перен. по́лымя, -мя ср., мн. нет.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пасмыле́ць

‘пабалець, патрывожыць, памучыць (ногі пасмылелі і перасталі); пагарэць без полымя (корч пасмылеў)’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. пасмылю́ пасмылі́м
2-я ас. пасмылі́ш пасмыліце́
3-я ас. пасмылі́ць пасмыля́ць
Прошлы час
м. пасмыле́ў пасмыле́лі
ж. пасмыле́ла
н. пасмыле́ла
Загадны лад
2-я ас. пасмылі́ пасмылі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час пасмыле́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пасмыле́ць

‘пабалець, патрывожыць, памучыць (ногі пасмылелі і перасталі); пагарэць без полымя (корч пасмылеў)’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. пасмыле́ю пасмыле́ем
2-я ас. пасмыле́еш пасмыле́еце
3-я ас. пасмыле́е пасмыле́юць
Прошлы час
м. пасмыле́ў пасмыле́лі
ж. пасмыле́ла
н. пасмыле́ла
Загадны лад
2-я ас. пасмыле́й пасмыле́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час пасмыле́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Lóhe

f -, -n по́лымя

~ von Bränden — по́лымя [аго́нь] пажа́раў

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

палымя́ны, -ая, -ае.

1. Які мае ярка-чырвоны колер, колер полымя.

П. захад.

2. перан. Вельмі палкі, страсны, моцны (высок.).

П. патрыёт.

Палымяная прамова.

|| наз. палымя́насць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)