падгле́ба, ‑ы, ж.
Грунт, які знаходзіцца пад верхнім пластом зямлі, пад глебай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассці́л, ‑у, м.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. рассцілаць — разаслаць 2; раскладанне тонкім пластом.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пла́зам ’плоскім, шырокім бокам уніз’, ляжаць плазам ’ляжаць пластом’ (ТСБМ), карэліц. ’пластом’ (Сцяшк. МГ). З польск. płazem ’плоскім бокам’, якое з płaz > плаз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пластава́ць ’паўзці па-пластунску’ (ТСБМ; ворап., маст., Сл. ПЗБ; Нар. Гом., Стан.). Першапачаткова азначала ’ляжаць пластом (пра чарнаморскіх казакоў)’, параўн. укр. пла́стати ’паўзці’, ’ісці грузнуўшы, вязнуць’, ’падкрадвацца’, бел., рус. пласту́н ’разведчык, які рухаецца пластом’: пластуны ляжаць пластом у чаратах і плаўнях, падпільноўваючы ворага і патаемна падпаўзаючы да яго (Даль, 3, 121).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стру́чча, ‑а, н., зб.
Струкі. Зерне ў струччы будзе зімаваць, калі ссыпаць дзе-небудзь нятоўстым пластом. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ко́цы ’трава, садраная пластом’ (ТС). Да коцікі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плыстма́ ’плазам’ (Бяльк.). У выніку кантамінацыі бел. плазма і бел. пластом.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пласт, ‑а, М ‑сце, м.
1. Шчыльны слой чаго‑н. Тоўстым пластом лёг на саламяных стрэхах снег. Колас. Цёпла ўхутанае тоўстым пластом моху, гэтае балота замярзала як след толькі ў самыя суровыя зімы. Паслядовіч.
2. Гарызантальны слой асадачнай горнай пароды. Вось ужо ў другім ствале пачалі сустракацца пласты каштоўных выкапняў. Кулакоўскі.
3. перан.; чаго або які. Аднародная ў якіх‑н. адносінах частка чаго‑н. Лексічны пласт. Фразеалагічны пласт. □ Гістарычна апраўдана і сама спрэчка паміж Ліпскім і Пратасавіцкім: засцянковая шляхта, як дваранскі пласт, была невядома для Расіі. «Полымя».
•••
Ляжаць як пласт (пластом) гл. ляжаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гру́ба I нареч. гру́бо; см. гру́бы
гру́ба II нареч. пло́тно; то́лстым пласто́м, сло́ем; (больши́ми) ломтя́ми, куска́ми;
г. слаць — пло́тно (то́лстым пласто́м, сло́ем) стлать;
г. рэ́заць — (больши́ми) ломтя́ми (куска́ми) ре́зать; см. грубы́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пласта́ться
1. разг. пластава́цца, паўзці́ пласто́м;
2. страд. кро́іцца, скрыля́цца; пластава́цца; патрашы́цца; см. пласта́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)