хія́зм

(гр. chiasmos = перакрыжаванне)

1) перакрыжаванне зрокавых нерваў на ніжняй паверхні прамежкавага мозгу пазваночных;

2) від сінтаксічнага паралелізму, пры якім у другой палавіне фразы члены сказа стаяць у адваротным парадку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Visíerkreuz

[vi-]

n -(e)s, -e перакрыжава́нне ў апты́чнай трубе́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Раскрэ́сы ’скрыжаванне, перакрыжаванне дарог, развілка’ (Мат. Гом.; чач., Жыв. НС), роскрэ́сны ’перакрыжаваны, скрыжаваны’: роскрэсные дорогі (ТС). Прыставачнае ўтварэнне ад крэст ’крыж’, параўн. перакрэст, перакрэ́сніца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

на́крызь Перакрыжаванне дарог (Ст.-дар.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

хія́зм, ‑у, м.

1. У анатоміі — перакрыжаванне зрокавых нерваў на ніжняй паверхні прамежкавага мозга хрыбетных.

2. У лінгвістыцы — від сінтаксічнага паралелізму, пры якім у другой палавіне фразы члены сказа стаяць у адваротным парадку.

3. У выяўленчым мастацтве — крыжападобнае, сіметрычнае размяшчэнне дэталей фігуры.

[Грэч. chiasmos — размяшчэнне ў выглядзе літары «х».]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Перахрэсце ’скрыжаванне (вуліц)’ (Нар. Гом.). Да пера- і хрэст (гл.), суф. *‑ьje (< ц.-слав. крьсть ’крыж’ < ’распяцце’ < ’Хрыстос’ < ст.-в.-ням. krislb, christь ’Хрыстос’), параўн. л ітаратурнае перакрыжаванне, рус. перекресток і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Растані́ мн. л. ’перакрыжаванне дарог’, ’развілка, месца, дзе дарога раздвойваецца, разыходжанне дарог, раздарожжа’ (Байк. і Некр., Яшк.), растанькі́ ’тс’ (Ян., Мат. Гом.), растанцы́ ’тс’ (Мат. Гом., Янк. 1), расстанцы́ ’тс’ (Сцяшк.). Гл. ро́стань.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

skrzyżowanie

н.

1. скрыжаванне, перакрыжаванне;

skrzyżowanie dróg — скрыжаванне дарог;

2. скрыжаванне

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

хія́зма

(н.-лац. chiazma, ад гр. chiasmos = перакрыжаванне)

форма перакрыжавання кан’югуючых гамалагічных храмасом у меёзе, якая абумоўлівае абмен іх участкамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

скреще́ние ср.

1. (действие) скрыжава́нне, -ння ср., скрыжо́ўванне, -ння ср., склада́нне (скла́дванне) на́крыж, перакрыжава́нне, -ння ср.; см. скрести́ть;

2. (состояние) скрыжава́нне, -ння ср., перакрыжава́нне, -ння ср.; см. скрести́ться;

3. (место пересечения предметов) скрыжава́нне, -ння ср.; (о дорогах — ещё) ро́стань, -ні ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)