Мазгаве́шка ’мазгаўня’ (зэльв., Жыв. сл.) утварылася ў выніку кантамінацыі мазгі́ (гл.) і галаве́шка (экспр.) ’галава’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Навурзня́ ’непаваротлівы пузаты чалавек’ (полац., Нар. лекс.). Відаць, ад наву́рзацца ’наесціся многа, насёрбацца’ з экспрэсіўнай суфіксацыяй, параўн. мазгаўня і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Kürbis

m -ses, -se

1) гарбу́з

2) разм. пагардл. мазгаўня́, галава́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Мазгатня́ ’галаваломная, заблытаная справа’ (Нас.) утворана ад мазгатаць (гл.) і суф. ‑н‑я (з экспрэсіяй непахвальнасці), як і мазгаўня́, балбатня́, калатня́, буркутня́, траскатня́ (Сцяцко, Афікс. наз., 89).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

noggin [ˈnɒgɪn] n.

1. infml кацяло́к, мазгаўня́, мазгі́;

Think! Use your noggin! Думай! Варушы мазгамі!

2. невялі́кая ко́лькасць алкаго́льнага напі́тку (звыч. чвэрць пінты: англ. = 0,142 л., амер. = 0,118 л.)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Ма́каўе 1 ’макаўкі, верхавіны дрэў’ (Бяльк.), ’ссечаныя вершаліны дрэў’ (Нас.) — Балтызм. Параўн. літ. makaũtė ’макушка’, ’мазгаўня’.

Ма́каўе 2, макавей ’свята братоў Макавеяў у дзень 14 жніўня’ (Др.-Падб., Растарг., Сл. ПЗБ), ма́каўе ’тс’ (Гарэц., Нас.). Ад назвы іудзейскага жрэчаскага роду Макаве́й.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

knob

[nɑ:b]

n.

1) гуз -а m.; вы́пукласьць f.

2) кру́глая ру́чка (дзьвярэ́й, шуфля́ды)

3) узго́рак -ка m.

4) Sl. галава́ f., мазгаўня́ f.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

галава; кумпал (разм.); мазгаўня (разм. груб.); кацялок, манерка (перан.); голаў (абл.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

móżdżek, ~ku

móżdż|ek

м.

1. кул. мазгі;

2. жарт. мазгаўня;

2. анат. мазжачок;

ptasi ~ek — курыныя мазгі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Ты́ква ‘від гародніны’ (Бес.), ‘посуд з гліны для алею’ (Ян.). Параўн. укр. ти́ква, ти́квиця ‘гарбуз’, ‘пасудзіна для вады, віна’; рус. ты́ква ‘гарбуз’, стараж.-рус. тыкы, тыкъвь, тыкъва, ц.-слав. тыкы, тыковь, тыкъве ‘тс’, польск. tykwa (zwyczajna) ‘гарлянка, Lagenaria vulgaris Ser.’, старое польск. таксама tykwia ‘тс’; ст.-польск. (XV ст.) tykwa ‘нейкі сорт груш’, ‘гарлянка’, ‘гурок, Cucumis sativus’, tykwa (włoska) ‘кавун, Citrullus vulg.’, каш. tëkv́a, tëkva ‘вялікія прадаўгаватыя грушы’, славін. tëkv́a ‘сорт асенніх груш’, чэш. tykev, мар. tykva ‘гарбуз’, славац. tekvica ‘тс’, ‘кабачок’; славен. tȋkva ‘гарбуз’, перан. ‘мазгаўня’, ‘бутэлька’, tikváča ‘чэрап’, tikveníca ‘сорт груш’, tȋkvešnica ‘нейкі сорт яблык’; харв. tȉkva, серб. ти̏ква ‘гарлянка’, ‘гарбуз’, ‘сасуд з гарбуза’, ‘сіфон для набірання віна з бочкі’, перан. ‘дурная мазгаўня’; макед. тиква ‘гарбуз’, ‘дурань’, балг. тѝква ‘тс’. Дапускаецца прасл. *tyky, *tykъve (якое не зусім яснае этымалагічна) ‘гарлянка’, ‘гарбуз’ ці падобныя да іх расліны, што паходзяць з паўднёвых краін. Назва, прынятая славянамі, магчыма, базіруецца на даіндаеўрапейскай (пелазгійскай) назве, роднаснай той назве, да якой узыходзяць ст.-грэч. σικύα ‘гарлянка, Lagenaria vulgatis’, σίκυος, σικός ‘гурок’, ‘дзікі гурок, Ecbarium elaterium’, лац. cucumis, cucumeris ‘тс’ (SEK, 5, 143; Бязлай, 4, 180), ficus, арм. t‘uz ‘тс’ (Фасмер, 4, 130; Гиндин, ЭИРЯ, 2, 1961, 88); Скок (3, 469) прыцягвае сюды яшчэ італ. zucca ‘гарбуз’, франц. дыял. tüko ‘тс’. Іліч-Світыч (ЭИРЯ, 1, 21) выказвае ідэю аб славянскім паходжанні слова тыква, супастаўляючы яго з *tykati ‘тыкаць’, *tyky ‘тычкі, слупы’, матывуючы тым, што гарбузы сеяліся ўздоўж платоў, за якія яны чапляліся, і віселі на іх. Агляд версій гл. ESJSt, 17, 1002; Арол, 4, 125.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)