Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
kettledrum
[ˈketəldrʌm]
n.
літа́ўры; sing. літа́ўра f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
kotły
мн.муз.літаўры
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
тымпа́н1, ‑а, м.
Старадаўні ўдарны музычны інструмент — род медных талерак або невялікай літаўры.
[Грэч. tympanon — барабан, бубен.]
тымпа́н2, ‑а, м.
Спец. Трохвугольнае поле франтона з жывапіснымі і скульптурнымі ўпрыгожаннямі.
[Грэч. tympanon — барабан, бубен.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Késselpauke
f -, -n муз.літа́ўры
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
páuken
vi
1) біць у літа́ўры
2) разм. бараба́ніць (на раялі)
3) разм. зубры́ць
4) фехтава́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Тымпа́н ‘старадаўні музычны інструмент — род медных талерак або невялікай літаўры’ (ТСБМ), ст.-бел.тимпанъ ‘тс’ (ГСБМ), укр.тимпа́н, рус.тимпа́н, стараж.-рус.тумпанъ, тумбанъ, тимпанъ (з XI ст.), ст.-слав.тѫпанъ ‘тс’. Запазычана са ст.-грэч.τύμπανον ‘від барабана’ ці з новагрэч.τούμπανο ‘тс’, што ўзыходзіць да τύπος ‘удар’, ‘знак, адбітак’, τύπτω ‘біць, удараць, паражаць’. У заходнееўрапейскія мовы слова прыйшло праз лац.tympanum ‘бубен’ (Фасмер, 4, 59; Голуб-Ліер, 495; ЕСУМ, 5, 568).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БУ́БЕН,
бел.нар. інструмент класа мембранафонаў. Лакальная назва ручны барабан. Драўляны (часам металічны) абруч («бячайка», «рэшата»); абцягнуты з аднаго боку скурай (сабакі, цяляці, казляняці); у падоўжныя проразі абруча ўстаўлены штыфты з парамі рухомых круглых бляшак («талерачак», «ляскотак»); пад скурай накрыж падвязаны бразготкі (званочкі, шархуны). Гук узнікае пры патрэсванні бубна, ударах па мембране пальцамі, далонню, кулаком або драўлянай калатушкай, вібрыруючым трэнні вял. пальцам па скуры. Гучанне бубна вызначаецца разнастайнасцю гукавых, тэмбравых і дынамічных адценняў.
Назва «бубен» сустракаецца ў гіст. дакументах 11 ст. ў сувязі з ваен. падзеямі ці выступленнямі скамарохаў, але дакладна невядома, які менавіта інструмент (уласна бубен, барабан або літаўры) яна абазначала. Сведчаннем таго, што бубен быў вядомы на Беларусі ў 15 ст., даследчыкі лічаць выяву скамароха з бубнам на фрэсцы касцёла св. Тройцы ў Любліне работы «рускіх майстроў» (майстроў з Вял.кн. Літоўскага). У сучасным сял. побыце выкарыстоўваецца як ансамблевы рытмічна-каларыстычны інструмент пры выкананні танцаў і вясельных маршаў. Пашыраны на ўсёй тэр. Беларусі.