Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
whalebone
[ˈhweɪlboʊn]
n.
кіто́вы вус
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
fiszbin, ~u
м.кітовы вус
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Físchbein
n -(e)s кіто́вы вус
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Тран ’рыбін тлушч’ (Яруш.; ашм., паст., Сл. ПЗБ). З польск.tran ’рыбін, кітовы, цюленевы тлушч’, якое з ням.Tran ’рыбін тлушч’ — скарочанага Fischtran, у якім ‑tran < с.-н.-ням.trān ’кропля’, нова-в.-ням.Träne ’сляза’ (Голуб-Ліер, 486; ЕСУМ, 5, 618).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВУ́СЫ,
1) у чалавека (мужчын) валасы над верхняй губой (другасная палавая прыкмета).
2) У многіх наземных млекакормячых (напр., катоў) — вібрысы на верхняй губе. У бяззубых кітоў (кітовы вус) — рагавыя пласцінкі ў верхняй сківіцы, якія ўтвараюць цадзільны апарат, на рыле — адзіночныя валаскі для дотыку. У некаторых птушак (напр., у вусатых сініц) — шчацінкападобнае пер’е ў вуглах рота, якое выконвае функцыю дотыку.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
фі́жмы
(ад ням. Fischbein = кітовы вус)
1) шырокі каркас з кітовага вуса ў выглядзе абруча, які надзяваўся пад спадніцу і надаваў пышнасць фігуры;
2) шырокая спадніца на такім каркасе як частка жаночага ўбору 18 — пач. 19 ст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
вусм.
1. (род. ву́са) ус;
2. (род. ву́су) собир. ус;
кіто́вы в. — кито́вый ус;
◊ і ў в. не дзьме — и в ус не ду́ет;
мата́ць на в. — мота́ть на ус
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ву́сы, ‑оў; адз. вус, ‑а, м.
1. Валасяное покрыва над верхняй губою (у мужчын). Дзед Мірон закурвае люльку і з-пад парыжэлых вусоў выпускае кольцы дыму.Даніленка.
2. Шчаціністыя валасы па баках верхняй губы ў некаторых жывёл.
3. Тое, што і вусікі (у 2 знач.).
4. Тое, што і вусікі (у 3 знач.).
•••
Кітовы вус — гнуткія, пругкія рагавыя пласціны на верхняй сківіцы кіта, якія выкарыстоўваюцца для дробных вырабаў: карсетаў, шчотак і пад.
І ў вус (сабе) не дзьмегл. дзьмуць.
Матаць (сабе) на вусгл. матаць 1.
Пасмейвацца ў вусыгл. пасмейвацца.
Самі з вусамігл. сам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЯЗЗУ́БЫЯ КІТЫ́,
вусатыя кіты (Mysticeti), падатрад млекакормячых атр. кітападобных. 3 сям.: гладкія кіты (Balaenidae), шэрыя кіты (Eschrichtiidae), паласацікавыя (Balaenopteridae). 10—11 відаў. Найб. вядомыя блакітны кіт, сейвал, фінвал, грэнландскі (палярны) кіт, паўднёвы, шэры, малы паласацік, гарбач. Пашыраны ў Сусветным акіяне. Мігрыруюць.
Даўж. да 33 м, маса да 160 т. Самкі большыя за самцоў. Зубы закладваюцца, але рассыпаюцца ў зародку; замест іх у верхняй сківіцы развіваюцца рагавыя пласціны (180—400 пар), вядомыя пад назвай кітовы вус. Праз яго кіт адцэджвае з вады дробных жывёлін (малюскаў, ракападобных, дробную рыбу), якімі корміцца. Нешматлікія. Колькасць скарачаецца. У Чырв. кнізе МСАП 5 відаў.