акры́цца, акрыюся, акрыешся, акрыецца; зак.
1. Накрыцца, ахінуцца чым‑н. Акрыцца посцілкай. □ Агонь прыграваў яго збоку, воўчая [ш]кура, якою акрыўся дзед, зверху. Колас.
2. перан. Пакрыцца; ахутацца, завалачыся. Быццам хусцінай вясельнаю, вішанька цветам акрылася. Бураўкін. [Зосін] твар.. збялеў, смуткам акрыліся вочы. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ку́рка ’цюльпан, Tulipa’ (Касп.). Да кура (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ку́ркі ’сузор’е Плеяды’ (Маш.). Да кура (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Куры́ны ’чорныя парэчкі’ (Сцяшк. Сл.). Да кура (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Курашчы́пка ’мурашка’ (Бяльк.). Да кура (гл.) і шчыпаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ку́рачка ’зялёнка, назва грыба’ (Сцяшк., Жыв. сл.). Да кура (гл.). Параўн., аднак, курашка (гл.) ’губа’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Курашэ́сь ’курасадня’ (Касп.). Да кура (гл.) і шост (гл.). Ад апошняга, магчыма, зборная форма *шэсць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кураса́дня ’перакладзіна ў куратніку, на якую куры садзяцца на ноч; седала’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Шат., Яўс., Жыв. сл., Гарэц.). Да кура (гл.) і садзіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ку́ры ’гульня’: «Той, хто водзіць з завязанымі хусткай вачыма, ходзіць па хаце з распрасцёртымі рукамі і стараецца каго‑небудзь злавіць» (Нар. словатв.). Параўн. курмыш (гл.). Да кура (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Курмы́ш ’гульня (у кошкі-мышкі)’ (Мат. Гом.). Магчыма, другая аснова гэтага складанага слова ўзыходзіць да мыш (гл.). Першая — да кура. Параўн. куры (гл.) ’гульня’. Не выключана кантамінацыя кошкі‑мышкі∼ курыЖуры‑мышкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)