зені́т-тэлеско́п

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. зені́т-тэлеско́п зені́т-тэлеско́пы
Р. зені́т-тэлеско́па зені́т-тэлеско́паў
Д. зені́т-тэлеско́пу зені́т-тэлеско́пам
В. зені́т-тэлеско́п зені́т-тэлеско́пы
Т. зені́т-тэлеско́пам зені́т-тэлеско́памі
М. зені́т-тэлеско́пе зені́т-тэлеско́пах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ЗЕНІ́Т-ТЭЛЕСКО́П,

астронама-геадэзічная прылада для вымярэння малых рознасцей зенітных адлегласцей зорак з мэтай вызначэння шыраты месца назірання (гл. Шырата геаграфічная). Складаецца з устаноўленага на азімутальнай манціроўцы рэфрактара, у факальнай плоскасці якога знаходзіцца акулярны мікрометр. Труба тэлескопа замацавана на гарыз. восі, вярчэннем вакол якой устанаўліваецца неабходная зенітная адлегласць візірнай лініі інструмента. На процілеглым баку гарыз. восі знаходзяцца процівага і круг для адліку зенітнай адлегласці. Нязменнасць нахілу трубы кантралююць дзвюма высокадакладнымі грунтвагамі. Вымярэнні на З.-т. — найб. дакладныя ў класічнай астраметрыі. Сярэдняя квадратычная хібнасць у вызначэнні шыраты ±0,001".

Я.У.Чайкоўскі.

Зеніт-тэлескоп.

т. 7, с. 62

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

зені́т-телеско́п

(ад зеніт + тэлескоп)

астранамічны інструмент для вымярэння малых зенітных адлегласцей або малых розніц зенітных адлегласцей зорак з мэтай вызначэння шыраты месца назірання.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

зені́тны, -ая, -ае.

1. гл. зеніт.

2. Прызначаны для стральбы па самалётах і іншых паветраных цэлях.

З. снарад.

З. кулямёт.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вертыка́л, ‑а, м.

Спец. Круг нябеснай сферы, які праходзіць праз зеніт і зададзены пункт.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

zenith [ˈzenɪθ] n.

1. astron. зені́т

2. fml ро́сквіт, зені́т;

at the zenith of one’s fame у ро́сквіце сла́вы

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

зени́т астр., перен. зені́т, -ту м.;

◊

в зени́те сла́вы на вяршы́ні сла́вы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мерыдыя́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Уяўная лінія, якая праходзіць праз полюсы зямнога шара і перасякае экватар.

Геаграфічны м.

○

Нябесны мерыдыян — вялікі круг нябеснай сферы, які праходзіць праз зеніт і полюсы свету.

|| прым. мерыдыя́нны, -ая, -ае і мерыдыяна́льны, -ая, -ае.

Мерыдыянная плоскасць.

Мерыдыянальная лінія.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

heyday [ˈheɪdeɪ] n. зені́т, ро́сквіт, ле́пшая пара́;

in the heyday of one’s youth у ро́сквіце маладо́сці

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Прыцінь 1, прыціня ’быстрыня (у рацэ)’ (Ласт.). Да прыць, прыткі (гл.).

Пры́цінь 2 ’зеніт’: у сам прыцінь сонца (Ласт.). Відаць, як і пры́цін ’кульмінацыя’ (Ласт.), да прыціна́ць (гл.), параўн. рус. прити́н ’мяжа руху, пункт стаяння’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)