дзя́тлавы
прыметнік, прыналежны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
дзя́тлавы |
дзя́тлавая |
дзя́тлавае |
дзя́тлавыя |
| Р. |
дзя́тлавага |
дзя́тлавай
дзя́тлавае |
дзя́тлавага |
дзя́тлавых |
| Д. |
дзя́тлаваму |
дзя́тлавай |
дзя́тлаваму |
дзя́тлавым |
| В. |
дзя́тлавы (неадуш.)
дзя́тлавага (адуш.) |
дзя́тлавую |
дзя́тлавае |
дзя́тлавыя (неадуш.)
дзя́тлавых (адуш.) |
| Т. |
дзя́тлавым |
дзя́тлавай
дзя́тлаваю |
дзя́тлавым |
дзя́тлавымі |
| М. |
дзя́тлавым |
дзя́тлавай |
дзя́тлавым |
дзя́тлавых |
Іншыя варыянты:
дзя́тлаў.
Крыніцы:
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
раяты́на
(н.-лац. raillietina)
гельмінт сям давенеідаў, кішачны паразіт курэй, дзятлаў, цецерукоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
круцігало́ўка, ‑і, ДМ ‑лоўцы; Р мн. ‑ловак; ж.
Птушка сямейства дзятлаў, якая пры спуджванні ўтварае арыгінальныя рухі шыяй і шыпіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ухо́дацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Стаміцца, замарыцца. Прысеў [Арцём] на кругляк і адчуў, што стаміўся: уходаўся-такі добра за дзень. Дзятлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чырвонагало́вы, ‑ая, ‑ае.
З чырвонай галавой, галоўкай. Цяжка сабе ўявіць наш веснавы беларускі лес без гэтага барабаннага пошчаку чырвонагаловых дзятлаў. Ігнаценка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ушэ́сце, ‑я, н.
Адно з царкоўных хрысціянскіх свят. Да самага, бадай, ушэсця тут [за вёскай] стаіць вясновая вада, і сюды ў гэтую пару не сунешся ні з сякераю, ні з касою. Дзятлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уро́блены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад урабіць.
2. у знач. прым. Добра апрацаваны, дагледжаны (пра глебу, агарод і пад.). Усё ў бабчыным [а]гародзе расло, раскашоўвалася, буяла, — і любата глядзець на гэты куточак уробленай зямлі. Дзятлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ашчапе́рыць 1 (БРС, Янк. I), ошчоперыць ’абхапіць рукой, каб сышліся пальцы’ (КСТ), абшчаперыць ’моцна абхапіць за шыю абедзвюма рукамі’ (Ян.). Да (š)čeper‑, параўн. шчыпер ’расткі цыбулі’ і пад.
Ашчапе́рыць 2 (экспр.) ’стукнуць’ («нечым напаследак па карку ашчаперыла», А. Дзятлаў, ЛіМ, 1971 г.). Відаць, ад перыць ’біць’ пад уплывам ашчаперыць 1 ці непасрэдна ад яго, параўн. рус. хватить ’стукнуць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шчэ́бет, ‑у, М ‑беце, м.
Спеў шчыглоў, ластавак і некаторых іншых птушак. На світанні яны [палескія лясы] звіняць птушыным шчэбетам, пераклікаюцца глухім перастукам дзятлаў і буркатаннем дзікіх галубоў. Грахоўскі. Шчэбетам сустрэлі [ластаўкі] Родны край з дарогі. На тэлеантэне Пасядзелі трохі. Калачынскі. // перан. Гучны, хуткі, ажыўлены гоман, размова. Дзеці рассыпаліся па лесе і агаласілі яго сваім крыкам і шчэбетам. Колас. / у перан. ужыв. Сталы стаялі ўпрытык. Ад металічнага шчэбету машынак можна было аглухнуць. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фізіяно́мія, ‑і, ж.
1. Твар чалавека. Наташа ўбачыла, як з Шуставай фізіяноміі спаўзла ўсякая фанабэрыстасць. Шчарбатаў. [Чыбук:] — А як.. [жонка] з сябе? Ну, з фізіяноміі, з цела? [Дзяцел:] — Нічога. Спраўная. Мележ. // Выраз твару, грымаса. Потым Максім сустрэў Пуцыну год з пяць назад. У таго была кіслая фізіяномія, нібы ён праглынуў якога слімака. Дзятлаў. // Разм. Чалавек, асоба. У хату ўвайшлі тры заспаныя фізіяноміі.
2. перан. Індывідуальны знешні выгляд каго‑, чаго‑н., чые‑н. адметныя рысы. [Буднік:] — Сацыяльная міміка ў такіх людзей багатая, а фізіяноміі няма. Галавач.
[Фр. phisionomie.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)