ба́рак

(польск. bark)

тое, што і ворчык.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Варча́к 1 ’ворчык’ (Гарэц., Бяльк.), таксама во́рчык. Рус. о́рчик, во́рчык, во́рчак, укр. во́рчик. Запазычанне з польск. orczyk ’тс’, а гэта з с.-в.-ням. ortschît ’тс’ (Міклашыч, 225; Мацэнаўэр, Cizí sl., 265; Фасмер, 3, 155). У бел. мове (як і ў рус. дыял. во́рчак) новы суф. ‑ак (адсюль і націск ‑а́к!).

Варча́к 2 ’прыпражны конь’ (БРС, Нас.). Перанос назвы (з варча́к ’ворчык’). А ці не можна паставіць пытанне пра паходжанне ад слав. *orь ’конь’ (параўн. укр. вір, во́рик)?

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пристя́жка ж.

1. (вид запряжки) прыпрэ́жка, -кі ж.;

2. (упряжь для пристяжной лошади) во́рчык, -ка м.;

запряга́ть в пристя́жку запрага́ць на во́рчык;

запря́чь ло́шадь в пра́вую пристя́жку запрэ́гчы (прыпрэ́гчы) каня́ на пра́вы во́рчык, прыпрэ́гчы каня́ спра́ва;

ходи́ть на пристя́жке хадзі́ць на во́рчыку (у прыпрэ́жцы);

3. см. пристяжна́я;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Стальва́га ‘ворчык для параконнай запрэжкі’ (ТСБМ, Шат., Сцяшк., Ян., Сл. ПЗБ), ‘частка плуга’ (Бір. Дзярж., Юрч. Вытв.), сцельва́га ‘галоўны каромысел запрэжкі параконнага плуга’ (Выг.), стэльва́га, стальва́га ‘тоўстая жэрдка ў перадку воза, да якой мацуецца дышаль’ (Маслен.), ст.-бел. сталвага ‘перакладзіна дышля’. Запазычана праз польск. sztalwaga, sztelwaga, stalwaga ‘ворчык’ з нова-в.-ням. Stellwaage (< Stelle) ‘месца, насад воза’ + Wage, Waage ‘вагі, карамысла, ворчык’, гл. Нававейскі, Zapożyczenia, 114; ЕСУМ, 5, 407.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пастро́нкі, ‑аў; адз. пастронак, ‑нка, м.

Частка збруі — рамяні (вяроўкі), якія злучаюць ворчык з хамутом пры запраганні каня ў плуг, барану. [Конь] увагнуў галаву, напяліся пастронкі і плуг урэзаўся ў мяккую зямлю. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Баркі ’віціны’ (Шн.). Бясспрэчна, таго ж паходжання, што і рус. ба́рок, укр. ба́рок (мн. ба́рки) ’дручок у возе, ворчык’ (а гэта запазычанне з польск. bark ’ворчык; плячо’; аб паходжанні польск. слова гл. Брукнер, 17; Слаўскі, 1, 27). Параўн. яшчэ Булыка, Запазыч., 37.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пліско́ўка ’вяроўка, якою прывязваюць ворчык да бараны’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, з ’ маскоўка — вяроўка з пласканёў (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

orczyk

м.

1. ворчык; (у экіпажы) барак;

2. спарт.. перакладзіна

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Брэзгуль ’прыпрэжка ці ворчык’ (Дразд.). Як і брызґу́ль ’палачка для вязкі снапоў’ (гл.), запазычанне з літ. bruzgùlis ’дубінка’ (ці іншага літ. слова гэтай групы; да літ. сямейства слоў гл. Фрэнкель, 1, 60).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вало́к 1 ’каток’ (Яруш., ДАБМ, 825). Да вал 3.

Вало́к 2 ’папярочная планка ў граблях’ (Шатал.); ’частка грабель’ (Выг. дыс.); ’ворчык’ (Мат.). Да вал 3.

Вало́к 3 ’доўгія вузкія кучы сена’ (БРС, КЭС, Янк.₂). Да вал 4.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)